δείτε την πρωτότυπη σελίδα τεκμηρίου στον ιστότοπο του αποθετηρίου του φορέα για περισσότερες πληροφορίες και για να δείτε όλα τα ψηφιακά αρχεία του τεκμηρίου*
The Gendered A.I. in Film and Visual Culture: Transgressing the Gender Binary
Η παρούσα διατριβή διερευνά έμφυλες αναπαραστάσεις Τεχνητής Νοημοσύνης στον κινηματογράφο, με έμφαση στην γυναίκα-μηχανή. Τέτοιου είδους αναπαραστάσεις έχουν υπάρξει αντικείμενο μελέτης της φεμινιστικής θεωρίας στον κινηματογράφο με σκοπό την αποδόμηση των δυαδικών σχέσεων γύρω από τη θηλυκότητα. Οι θεωρητικοί εξακολουθούν να διερευνούν το κατά πόσο τέτοιες απεικονίσεις αμφισβητούν το δυαδικό φύλο ή διαιωνίζουν τις υπάρχουσες στερεοτυπικές αναπαραστάσεις θηλυκότητας και αρρενωπότητας.
Η διατριβή ανατρέχει στην φεμινιστική και queer θεωρία και προτείνει μια συνδυαστική μεθοδολογική προσέγγιση. Πρώτον, η ανάλυση των ταινιών επιστημονικής φαντασίας που πραγματεύονται έμφυλες μηχανές λαμβάνει υπόψη το έμφυλο χάσμα τόσο στην επιστήμη όσο και στην φαντασία. Με αυτό εννοείται αφενός ο αποκλεισμός των γυναικών από τα επιστημονικά και τεχνολογικά πεδία και αφετέρου το γεγονός ότι οι περισσότερες ταινίες επιστημονικής φαντασίας σκηνοθετούνται από άντρες. Η σύνδεση μεταξύ των δύο πυροδοτεί το ερευνητικό ερώτημα για το πώς μπορεί η φεμινιστική θεωρία στον κινηματογράφο να οραματιστεί το μέλλον της επιστημονικής φαντασίας και την παρουσία των γυναικών σε αυτό.
Μία δεύτερη πτυχή της ανάλυσης σχετίζεται με το κινηματογραφικό είδος και εστιάζει α) στην απεικόνιση θηλυκών μηχανών Τεχνητής Νοημοσύνης και β) στην ρομαντική αλληλεπίδραση μεταξύ ανθρώπων και μηχανών Τεχνητής Νοημοσύνης. Η διατριβή αυτή προτείνει την συνδυαστική ανάγνωση των αναπαραστάσεων θηλυκότητας και αρρενωπότητας σε δύο κινηματογραφικά είδη: των κινηματογράφο επιστημονικής φαντασίας και τον ρομαντικό κινηματογράφο. Βασικό επιχείρημα για αυτό αποτελεί το ότι η ρομαντική αλληλεπίδραση ανάμεσα σε άνθρωπο και μηχανή διευκολύνει την κατανόηση των σχέσεων εξουσίας μεταξύ των φύλων. Συνδέεται, επίσης, με την 2 σχέση ανάμεσα στον καλλιτέχνη και το έργο και μπορεί να παραλληλιστεί με το πώς η επιστημονική φαντασία αντικειμενοποιεί τις γυναίκες. Τέτοιου είδους αντικειμενοποιήσεις μπορούν να ανατραπούν από μία φεμινιστική ανάγνωση που απορρίπτει τον τεχνολογικό ντετερμινισμό και εστιάζει σε μία ανθρωποκεντρική ερμηνεία των κινηματογραφικών αφηγήσεων.
Συνδυάζοντας την κουήρ θεωρία, την θεωρία του μεταανθρώπου και τις φεμινιστικές προσεγγίσεις σχετικά με το πάθος και το κινηματογραφικό είδος, η μελέτη αυτή εξετάζει πώς τα κινηματογραφικά σάιμποργκ υπερβαίνουν τους ρόλους που τους έχουν ανατεθεί ως έμφυλοι άλλοι. Επιπλέον, η διατριβή επιχειρηματολογεί ως προς το ότι αυτά τα τέσσερα κινηματογραφικά και τηλεοπτικά παραδείγματα της δεκαετίας 2013 – 2022 παρουσιάζουν μία στροφή στα αφηγήματα Τεχνητής Νοημοσύνης με το μέλλον να συνδέεται λιγότερο με την ίδια την τεχνολογία και περισσότερο με την κοινωνική αλλαγή και τα αναδυόμενα υποκείμενα.
Τέλος, η διατριβή συνθέτει μία καινοτόμα προσέγγιση εισάγοντας τους όρους «αποτυχημένη αρρενωπότητα» και «σάιμποργκ θηλυκότητα» ως δύο σωματικές εκφάνσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως όπλα κατά της διχοτόμησης αρσενικού και θηλυκού. Συνδυάζοντας τις προβληματικές πάνω στην Τεχνητή Νοημοσύνη, τον μεταάνθρωπο και το σάιμποργκ και εφαρμόζοντας τις επιστημονικές συνεισφορές των θεωρητικών του κυβερνοφεμινισμού, η διατριβή παρουσιάζει το υποκείμενο Τεχνητής Νοημοσύνης και συμβάλλει στον οραματισμό του μη δυαδικού φύλου στους κόσμους της επιστημονικής φαντασίας και στην φεμινιστική θεωρία στον κινηματογράφο.
(EL)
Motivated by the merge of women and machines in science fiction cinema, this thesis explores visual representations of gendered Artificial Intelligence. Feminist film theorists have considered the implications of this merge for the deconstruction of binarisms around femininity. Their ongoing debate concerns whether such depictions challenge the gender binary or perpetuate stereotypical images of femininity and masculinity.
The thesis draws on feminist and queer theory’s initiation of the problematics around gendered machines and proposes a combined methodological approach. First, the analysis of science fiction films treating gendered machines considers the gender gap in both science and fiction. This refers to the exclusion of women from scientific and technological fields and the fact that most films are directed by men. The link between the two triggers the research question of how the feminist reader can envision the future of science fiction and women’s presence in it.
A second aspect of the reading relates to the film genre and focuses on a) the depiction of AI females and b) the romantic or sexual interaction between AI machines and humans. My thesis proposes the combined reading of science fiction and romance subgenres regarding film representations of femininity and masculinity. A core argument for this is that the romantic interplay between human and machine enables a better understanding of gender dynamics and power relations. It also links to the relationship between the artist and the artwork and draws parallels with how science fiction objectifies women. Such objectifications can be subverted by a feminist reading that rejects technological determinism and focuses on a human-centred interpretation of the narratives.
Finally, the thesis composes a novel perspective by introducing the terms “failed masculinity” and “cyborg femininity” as two bodily tropes that can be weaponised against the masculine/feminine dichotomy. By combining the AI, posthuman and cyborg discourses and applying the scholarly contributions of cyborg feminists and cyberfeminists, the thesis figures the AI subject and contributes to a vision of post-gender worlds in feminist film theory.
(EN)
*Η εύρυθμη και αδιάλειπτη λειτουργία των διαδικτυακών διευθύνσεων των συλλογών (ψηφιακό αρχείο, καρτέλα τεκμηρίου στο αποθετήριο) είναι αποκλειστική ευθύνη των αντίστοιχων Φορέων περιεχομένου.
Βοηθείστε μας να κάνουμε καλύτερο το OpenArchives.gr.
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
