This dissertation examines the methodic construction of the social identity old person in everyday talk. It combines two strands of the Ethnomethodological study of talk-in-interaction (Garfinkel 1967), i.e. Conversation Analysis (Sacks, Schegloff and Jefferson 1974) and, especially, Membership Categorization Analysis (Sacks 1992a, b), to analyze authentic conversational data culled from both everyday encounters and television programmes. The ethnomethodological perspective is further supplemented by Communication Accommodation Theory (Coupland, Coupland and Giles 1991), which has also concerned itself with the study of identity and ageing, as well as the concept of ‘face’ (Brown and Levinson 1987), which is equivalent to the conversation analytic notion of ‘preference’. Within this theoretical framework, identity is seen as indexical and occasioned, rather than as being a person’s essence. Depending on the interactional circumstances, the elderly and middle-aged members employ various methods in their attempt to construct an age identity: they claim, denounce or change membership in the categories of old/middle-aged/older person and the accompanying activities/attributes bound to them; they tell or refuse to tell their chronological age; they embark on age related troubles-telling and storytelling. The pay-offs might be different, but each time, the relevance of any age identity ultimately rests with the participants to a situated interaction, who may either ratify or resist it through their interactional moves. In any case, both speakers’ and recipients’ methods are inevitably informed by broad sociocultural considerations, and especially ageist stereotypes and expectations.
Η διατριβή εξετάζει τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται από ηλικιωμένους ομιλητές και ομιλήτριες για την κατασκευή της ηλικιακής τους ταυτότητας. Το θεωρητικό πλαίσιο αποτελείται από τη συνδυαστική αξιοποίηση της Ανάλυσης της Συνομιλίας (Sacks, Schegloff and Jefferson 1974) και της Ανάλυσης της Κατηγοριοποίησης των Μελών (Sacks 1992a, b), εντός της Εθνομεθοδολογικής μελέτης του λόγου στη διάδραση (Garfinkel 1967). Η εθνομεθοδολογική προσέγγιση εμπλουτίζεται με τη Θεωρία της Επικοινωνιακής Προσαρμογής (Coupland, Coupland and Giles 1991), η οποία έχει επίσης ασχοληθεί με ζητήματα ταυτότητας και ηλικίας, καθώς και με τη θεωρία του ‘προσώπου’ (Brown and Levinson 1987), η οποία αντιστοιχίζεται με την έννοια της ‘προτίμησης’ στην Ανάλυση της Συνομιλίας. Στη βάση αυτή, αναλύονται αυθεντικά δεδομένα προερχόμενα από καθημερινές συνομιλίες καθώς και από τηλεοπτικά προγράμματα προφορικού λόγου. Εντός του συγκεκριμένου θεωρητικού πλαισίου, η ταυτότητα αντιμετωπίζεται ως ζήτημα ενδεικτικότητας και τοπικής συγκρότησης, και όχι αμετάβλητης ουσίας του προσώπου. Ανάλογα με την εκάστοτε περίσταση επικοινωνίας, τα άτομα μέσης ή μεγάλης ηλικίας επιχειρούν μεθοδικά την κατασκευή της ηλικιακής τους ταυτότητας: διεκδικούν, απορρίπτουν ή μεταβάλλουν την ιδιότητα του μέλους στην ηλικιακή κατηγορία γέρος-γριά/μεσήλικας/μεγαλύτερος-μεγαλύτερη και στα χαρακτηριστικά ή στις δράσεις που συνεπάγονται· αποκαλύπτουν ή συγκαλύπτουν τη βιολογική ηλικία τους· επιδίδονται σε εξομολογήσεις προβλημάτων ή σε αφηγήσεις της ζωής τους. Τα προσδοκώμενα οφέλη ποικίλουν κατά περίσταση, αλλά η σχετικότητα της επιδιωκόμενης ηλικιακής ταυτότητας επαφίεται, εντέλει, στην αποδοχή η την απόρριψή της από τις εκάστοτε συνομιλήτριες και συνομιλητές τους, μέσω της πραγμάτωσης σχετικών διαδραστικών κινήσεων. Σε κάθε περίπτωση, οι μέθοδοι των μελών συναρθρώνονται αναπόφευκτα με εντόπιες κοινωνικοπολιτισμικές διαστάσεις και, ιδίως, με την επικρατούσα στερεοτυπική και μεροληπτική αντιμετώπιση των γηρατειών.
National Documentation Centre (EKT)
