Το τεκμήριο παρέχεται από τον φορέα :

Αποθετήριο :
Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών
δείτε την πρωτότυπη σελίδα τεκμηρίου
στον ιστότοπο του αποθετηρίου του φορέα για περισσότερες πληροφορίες και για να δείτε όλα τα ψηφιακά αρχεία του τεκμηρίου*
κοινοποιήστε το τεκμήριο




2010 (EL)

Σαπφώ και λαϊκή λογοτεχνία
Sappho and folk literature

Karampataki-Tziatziou, Konstantina
Καραμπατάκη-Τζιάτζιου, Κωνσταντίνα

The present study investigates folk, traditional conventions in the poetry of Sappho. Themes and motifs, patterns of thought and expression, symbolism, ritual discourse and wording bind Sappho’s poetry to the oral literature known it from the 19th and 20th century recorded in writing greek folk songs, folktales, riddles, proverbs, myths. Taken into consideration the very few lyrics preserved from the ancient oral literature, in the introduction of the study the main emphasis lays in the historical perception of intertextuality and diachronic course of folk song and in the close interweaving of literate literature with the oral one in Greek tradition. In the first huge chapter of Erotes, it becomes evident that Sappho incorporates traditional metaphors in the poetic plan. The intense symptoms of erotic desire are presumed to be derived from the popular source that has supplied the epic poetry, the medicinal and magic texts with symptoms and stereotyped reactions. Dignified by the literary tradition, these symptoms have remained or got once again into the oral literature. As the limits between religion and magic are undefined, the Hymn to Aphrodite constitutes an extremely refined interweaving of prayer and magic epode. In the Hymn and in the poem about what is the utmost beauty, rhetorical devices of oral poetics and traditional themes and motifs are identified and commented on. Sappho develops traditional patterns of thought and expression that belong to the lament. The hymenaei/epithalamia of the second chapter, that is nuptial praise, lament and blame, are closely related, conserning the form, the content and the symbolism, to the nuptial folk songs of modern Greece. These analogies allow the mythological song about Hector and Andromache to be considered as a wedding song. In the third chapter of family issues, mother Sappho creates a song for her daughter Kleida following the form of a lullaby, and another one about hairstyle and headband, a popular topic in folk songs. Sappho draws up a poetic curse against hetaira Doricha who charmed Sappho’s elder brother Haraxos. The fourth chapter, called «Death. Eschatological expectations?», investigates the poems about the practices of lament, death and life after death. Sappho’s faith in her poetic immortality is implied from four verses addressed to an uncultured woman. Loci of archaic and classic grave epigram that remain in the popular dirge, come up inverted. The fifth chapter contains the current bibliography concerning «the new poem» by Sappho about her old age and her advice to the young girls «to cultivate the Muse’s gifts». The consolatory saying «an ageless man is something impossible» is supported by the myth of the singer Tithonos, who became old though immortal. Tithonos and Sappho got frapped in an environment that reminded them of the painful losses, the former next to godess Io, the latter next to young girls. Through «the new poem» Sappho retires from poetry and discreetly from a sensuous life. Despite the influence from oral literature, Sappho’s poetry is so complicated and elaborate that the final result justifies her talent.
Η παρούσα μελέτη ανιχνεύει λαϊκές, παραδοσιακές συμβάσεις στην Σαπφική ποίηση. Θέματα και μοτίβα, εκφραστικοί τρόποι και συμβολισμοί, τελετουργική γλώσσα και λεξιλόγιο συνδέουν την ποίηση της Σαπφώς με την λαϊκή λογοτεχνία όπως την γνωρίζουμε από τα καταγεγραμμένα τον 19ο και 20ο αιώνα νεοελληνικά δημοτικά τραγούδια, παραμύθια, αινίγματα, παροιμιόμυθους, παραδόσεις. Με δεδομένο ότι ελάχιστοι στίχοι έχουν διασωθεί από την ασφαλώς πλούσια δημώδη ποίηση των αρχαίων, στην εισαγωγή της μελέτης παρουσιάζεται και υιοθετείται η ιστορική αντίληψη της διακειμενικότητας και διαχρονικότητας του δημοτικού τραγουδιού, καθώς και η στενή συνύφανση «υψηλής» λόγιας λογοτεχνίας με την «κατώτερη» λαϊκή στην ελληνική παράδοση, παράγοντες που επιτρέπουν των φωτισμό των Σαπφικών ποιημάτων με τους προβολείς του δημοτικού τραγουδιού. Στο πρώτο υπερμέγεθες κεφάλαιο των Ερώτων αναδεικνύεται η ενσωμάτωση στον ποιητικό σχεδιασμό παραδοσιακών μεταφορών για τον έρωτα-άνεμο και εικάζεται η άντληση των έντονων συμπτωμάτων της ερωτικής επιθυμίας από την δημώδη σφαίρα που τροφοδότησε επίσης το έπος, τα ιατρικά και μαγικά κείμενα με συμπτώματα και αντιδράσεις στερεοτυπικές, καταξιωμένες στην λογοτεχνική παράδοση που κρατήθηκαν ή διέρρευσαν εκ νέου στην λαϊκή λογοτεχνία. Με ρευστά τα όρια ανάμεσα στην θρησκεία και στην μαγεία ο Ύμνος στην Αφροδίτη συνιστά μια εξαιρετικά εκλεπτυσμένη συνύφανση προσευχής και μαγικής επωδής. Στον Ύμνο και στο ποίημα περί καλλίστου αναγνωρίζονται και σχολιάζονται ρητορικοί τρόποι προφορικής ποιητικής και παραδοσιακά θέματα και μοτίβα. Αξιοποιούνται επίσης παραδοσιακοί εκφραστικοί τρόποι του θρήνου. Οι Υμέναιοι του δεύτερου κεφαλαίου, γαμήλιοι έπαινοι, θρήνοι και ψόγοι, συγγενεύουν στενά στην μορφή, στο περιεχόμενο και στον συμβολισμό με τα δημοτικά τραγούδια γάμου, καθώς υπηρετούν παρόμοιο τελετουργικό τυπικό. Δημοτικά παράλληλα επιτρέπουν να θεωρηθεί ο μυθολογικός υμέναιος για τον Έκτορα και την Ανδρομάχη τραγούδι συνθεμένο για γάμο. Στο τρίτο κεφάλαιο με τα οικογενειακά θέματα η μητέρα Σαπφώ πλάθει ένα τραγούδι για την κόρη της Κλεΐδα πάνω στα χνάρια νανουρίσματος-ταχταρίσματος και ένα άλλο για ζήτημα ομορφιάς, για κόμμωση και κεφαλόδεσμο, αντικείμενο πολυτραγουδισμένο στα δημοτικά. Απέναντι στην εταίρα Δωρίχα που σαγήνευσε τον πρεσβύτερο αδελφό Χάραξο, και εξαιτίας της διακυβεύτηκαν υπολήψεις και χρήματα, η Σαπφώ παρατάσσει ποιητική λογοτυπική κατάρα χωρισμού. Το τέταρτο κεφάλαιο υπό τον τίτλο ‘Θάνατος. Εσχατολογικές προσδοκίες;’ διερευνά τα Σαπφικά ποιήματα με θέμα την πρακτική του θρήνου, τον θάνατο και το επέκεινα. Η πίστη στην ποιητική αθανασία της προκύπτει αντιστικτικά από το τετράστιχο που απευθύνει η Σαπφώ σε άμουση γυναίκα. Τόποι του αρχαϊκού και κλασικού επιτύμβιου επιγράμματος που συνεχίζονται υπό άλλη μορφή και στο μοιρολόι, παρουσιάζονται εδώ αντεστραμμένοι. Το πέμπτο κεφάλαιο φιλοξενεί την τρέχουσα βιβλιογραφία για το «νέο ποίημα» της Σαπφώς. Αφορά στο γήρας της ποιήτριας και στην υποθήκη της στις νέες κοπέλες να καλλιεργήσουν τα δώρα των Μουσών. Η παραμυθητική γνώμη «αγέραστος άνθρωπος αδύνατον» τεκμηριώνεται με τον μύθο του τραγουδιστή Τιθωνού, που κέρδισε την αθανασία αλλά όχι την αιώνια νεότητα. Σαπφώ και Τιθωνός παγιδεύονται σε ένα περιβάλλον που θυμίζει τις οδυνηρές απώλειες, δίπλα στις νέες κοπέλες και την αθάνατη Ηώ αντίστοιχα. Παρά τις ευάριθμες περιπτώσεις αποήχων από την λαϊκή παράδοση στο έργο της ποιήτριας, ο λόγος της είναι τόσο σύνθετος και λεπτοδουλεμένος ώστε το τελικό αποτέλεσμα να δικαιώνει την Σαπφική ιδιοφυία.

PhD Thesis

Modern Greek folk song
Διακειμενικότητα
Intertextuality
Humanities and the Arts
Languages and Literature
Νεοελληνικό δημοτικό τραγούδι
FOLK LITERATURE
ΛΑΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Poetry of sappho
Ανθρωπιστικές Επιστήμες και Τέχνες
Σαπφική ποίηση
Γλώσσα και Λογοτεχνία


Ελληνική γλώσσα

2010


Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ)
Aristotle University Of Thessaloniki (AUTH)




*Η εύρυθμη και αδιάλειπτη λειτουργία των διαδικτυακών διευθύνσεων των συλλογών (ψηφιακό αρχείο, καρτέλα τεκμηρίου στο αποθετήριο) είναι αποκλειστική ευθύνη των αντίστοιχων Φορέων περιεχομένου.