Η μεταλλοτεχνία της ύστερης εποχής του χαλκού στην Ήπειρο: οι θησαυροί και τα εργαλεία

 
Το τεκμήριο παρέχεται από τον φορέα :

Αποθετήριο :
Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών
δείτε την πρωτότυπη σελίδα τεκμηρίου
στον ιστότοπο του αποθετηρίου του φορέα για περισσότερες πληροφορίες και για να δείτε όλα τα ψηφιακά αρχεία του τεκμηρίου*
κοινοποιήστε το τεκμήριο




2013 (EL)

The metalworking of the late bronze age in Epirus: the hoards and the tools
Η μεταλλοτεχνία της ύστερης εποχής του χαλκού στην Ήπειρο: οι θησαυροί και τα εργαλεία

Kleitsas, Christos
Κλείτσας, Χρήστος

Η παρούσα διδακτορική διατριβή εξετάζει τη μεταλλοτεχνία της Ύστερης Εποχής Χαλκού (περίπου 1600-1000 π.Χ.) στην Ήπειρο μέσα από τη μελέτη των χάλκινων εργαλείων και λιγότερο των χάλκινων όπλων, αλλά και των τριών μικρών θησαυρών χάλκινων αντικειμένων (Στεφάνη Πρέβεζας, Καταμάχη και Ροδοτόπι Ιωαννίνων). Τα προϊστορικά χάλκινα αντικείμενα της Ηπείρου προέρχονται από τάφους (κτερίσματα) και θησαυρούς (λειτουργικά προϊόντα ή πρώτη ύλη), από τη Δωδώνη (πιθανά αναθήματα) ή αποτελούν μεμονωμένα ευρήματα χωρίς ασφαλές αρχαιολογικό περιβάλλον. Τυπολογικά περιλαμβάνονται πελέκεις (αμφίστομοι, μονόστομοι ή σταυροπελέκεις) και διάφορες μικρότερες κατηγορίες χάλκινων εργαλείων (σμίλες, μαχαίρια, αμόνια), αλλά και όπλα (ξίφη-εγχειρίδια, αιχμές δοράτων).Μακροσκοπική παρατήρηση (ίχνη κατασκευής, σφυρηλάτησης, διακόσμησης, σήμανσης, χρήσης) και μεταλλογραφική εξέταση με οπτικό μικροσκόπιο (καθορισμός δομικών φάσεων, θερμή/ψυχρή σφυρηλασία, σκληρομέτρηση) στοχεύουν στην αποκωδικοποίηση των τελικών σταδίων της κατασκευαστικής διαδικασίας. Επιπλέον, αξιοποιούνται οι δυνατότητες του ηλεκτρονικού μικροσκοπίου σάρωσης (SEM) και αναλύσεων με τη μέθοδο της ενεργειακής διασποράς ακτινών-Χ φθορισμού (EDXRF) για τη διερεύνηση της χημικής σύστασης των αντικειμένων. Οι αναλύσεις ισοτόπων μόλυβδου με φασματομετρία διέγερσης πλάσματος (MC-ICP-MS) για την πιθανή προέλευση του χαλκού περικλείουν έως σήμερα αρκετά θεωρητικά προβλήματα και γίνονται αποδεκτές με επιφύλαξη.Το σκληρό γεωφυσικό περιβάλλον και ο αντίστοιχος τρόπος διαβίωσης διαμορφώνουν διαχρονικά την εσωστρέφεια και την αυτάρκεια του υλικού πολιτισμού ή και του οικονομικού προσανατολισμού της Ηπείρου. Η ποσότητα των χάλκινων εργαλείων και όπλων εντυπωσιάζει απέναντι στον όγκο της εγχώριας χειροποίητης κεραμικής παραγωγής και κατανάλωσης. Η τυπολογία τους δικαιολογεί τη γεωγραφική θέση και την προϊστορική ταυτότητα της Ηπείρου ανάμεσα στην περιφέρεια του μυκηναϊκού κόσμου και στα Βαλκάνια. Δεν υπάρχουν στην Ήπειρο χαλκοφόρα μεταλλεύματα και δεν είναι ακόμα γνωστές άμεσες-πρωτογενείς ενδείξεις για την άσκηση εγχώριων μεταλλοτεχνικών δραστηριοτήτων. Παρόλα αυτά, τυπολογικά και ποσοτικά-ποιοτικά χαρακτηριστικά της κατασκευαστικής τεχνολογίας μπορούν να τεκμηριώσουν κοινούς εργαστηριακούς κύκλους στην εγγύτερη αλλά και ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου. Απομένει στη μελλοντική συστηματική διεπιστημονική έρευνα να στοιχειοθετήσει με νέα ευρήματα την ύπαρξη εγχώριας μεταλλοτεχνίας.
This thesis examines the metalworking of the Late Bronze Age (ca. 1600-1000 BC) in Epirus through the study of bronze tools and bronze weapons, as well as the three small hoards of bronze objects (Stefani in Preveza, Katamachi and Rodotopi in Ioannina). The prehistoric bronze objects of Epirus derive from graves (burial gifts) and hoards (functional products or raw material), from Dodona (probably votive offerings) or consist individual finds without safe archaeological context. Typologically axes (double-edged, shaft-hole or trunnion axes), several smaller categories of bronze tools (chisels, knives, anvils) and weapons (swords-daggers, spearheads) are included.Macroscopic observation (traces of casting, forging, decoration, marking, use-wear) and metallographic examination by optical microscopy (defining structural phases, hot/cold forging, hardness) aim to decode the final stages of the manufacturing procedure. Moreover, the potentials of the scanning electron microscope (SEM) and the analysis with the method of energy dispersive X-ray fluorescence (EDXRF) are utilized to investigate the chemical composition of the objects. The lead isotope analysis by multiple collector inductively coupled plasma mass spectrometry (MC-ICP-MS) on the possible origin of copper include far enough theoretical problems and are accepted with skepticism.The hard geophysical environment and the corresponding lifestyle shape through time introversion and self-sufficiency of material culture or the economic orientation of Epirus. The quantity of bronze tools and weapons impresses against the volume of local handmade pottery production and consumption. Their typology justifies the location and the prehistoric identity of Epirus between the periphery of the Mycenaean world and the Balkans. Neither copper ores exist in Epirus, nor are any direct-primary indications for the practice of local metalworking activities yet known. However, the typological and quantitative-qualitative characteristics of the manufacturing technology may substantiate common laboratory circles in the closer and wider region of Epirus. It remains for future systematic interdisciplinary research to substantiate with new finds on the availability of local metalworking activity.

PhD Thesis

Hoards
Άλλες Φυσικές Επιστήμες
Ύστερη εποχή χαλκού
Κατασκευαστική τεχνολογία
Epirus
Metallography
Θησαυροί
Φυσικές Επιστήμες
Weapons
Ήπειρος
Προϊστορική μεταλλοτεχνία
Natural Sciences
Ανθρωπιστικές Επιστήμες και Τέχνες
Όπλα
Χημικές-ισοτοπικές αναλύσεις χάλκινων αντικειμένων
Manufacturing technology
Humanities and the Arts
Tools
Ιστορία και Αρχαιολογία
Other Natural Sciences
Prehistoric metalworking
Chemical-lead isotope analysis of broze objects
History and Archaeology
Εργαλεία
Μεταλλογραφία
Late bronze age


Ελληνική γλώσσα

2013


Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
University of Ioannina




*Η εύρυθμη και αδιάλειπτη λειτουργία των διαδικτυακών διευθύνσεων των συλλογών (ψηφιακό αρχείο, καρτέλα τεκμηρίου στο αποθετήριο) είναι αποκλειστική ευθύνη των αντίστοιχων Φορέων περιεχομένου.