ABSTRACT Nikolaos Tziolas: Levels of adiponectin, ghrelin, leptin and plasma catecholamines, body mass index and epicardial fat in patients with heart failure and with or without coronary artery disease. (Under the supervision of Filippos Tryposkiadis Professor of Cardiology). Background :Epicardial fat, as a metabolically active tissue, produces cytokines which can exert deleterious effects on the atherosclerotic process. It is also capable of mediating its physiological role through the production of several bioactive molecules, such as leptin, ghrelin, adiponectin and catecholamines. Epicardial fat has also been related with situations like insulin resistance, subclinical atherosclerosis, chronic coronary artery disease, as well as acute coronary syndromes. By this way it can exert favorable , but also unfavorable actions that may affect cardiac morphology and function. Aim: To assess possible association between epicardial fat thickness and levels of serum adiponectin, leptin, catecholamines and levels of plasma ghrelin in 57 patients with, independently of origin, heart failure without cardiac cachexia, compared to 64 healthy controlsMethods and results: All the participants underwent transthoracic echocardiography for measurement of epicardial fat thickness. Patients and controls were fasted overnight (for at least 12 hours), and venous blood samples were drawn in order to calculate the levels of circulating weight homeostasis hormones and catecholamines, but also these of C-reactive protein and brain natriuretic peptide. Leptin, adiponectin and ghrelin concentrations did not differ significantly between the 2 study groups. Similarly there was no significant difference in epicardial fat thickness between persons with heart failure and controls (3,97±1.61 vs 3,86±1,71 p=0,731). Epicardial fat thickness values showed positive correlation with body mass index (BMI), waist and thigh circumferences in both heart failure and control groups (all p<0,001). Multivariable regression analysis with epicardial fat thickness (EFT) as dependent variable and age, gender, NYHA class, left ventricular ejection fraction (LVEF), presence of diabetes, total cholesterol BNP, hsCRP, log leptin, log ghrelin and log adiponectin as independent variables, revealed log leptin and hsCRP as significant predictors of EFT in control group, even after adjustment for body mass index. In heart failure group, log leptin and the presence of diabetes were predictors of epicardial fat thickness when multivariable models were applied, but after adjustment for BMI no significant predictors for EFT remained in heart failure group. On the contrary, no statistically significant correlation has been found between levels of plasma catecholamines and epicardial fat, especially after adjustment for BMI.Conclusions: In the present study, epicardial fat thickness was related to anthropometric characteristics in both non-cachectic heart failure patients and in controls. It is the first time that in healthy individuals, plasma ghrelin and hsCRP levels are proved to be significant predictors of EFT, even after adjustment for body mass index (BMI). Key words: heart failure, cardiac cachexia, body mass index, C-reactive protein, weight homeostasis hormones.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ Νικόλαος Τζιώλας: Επίπεδα αντιπονεκτίνης, γκρελίνης, λεπτίνης, κατεχολαμινών πλάσματος, δείχτης μάζας σώματος και επικαρδιακό λίπος σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και / ή χωρίς στεφανιαία νόσο. ( Με την επίβλεψη του κ Φίλιππου Τρυποσκιάδη, Καθηγητή Καρδιολογίας ) Εισαγωγή. Το επικαρδιακό λίπος, ως μεταβολικά ενεργός ιστός, παράγει κυτοκίνες οι οποίες μπορεί να επιφέρουν αρνητικές δράσεις, ευοδώνοντας την διαδικασία της αθηρωμάτωσης. Επίσης συμμετέχει στην παραγωγή βιοδραστικών μορίων όπως η λεπτίνη, η γκρελίνη και η αντιπονεκτίνη. Συσχετίζεται με καταστάσεις όπως αντίσταση στην ινσουλίνη, υποκλινική αθηροσκλήρυνση, χρόνια στεφανιαία νόσο, αλλά και με οξέα στεφανιαία σύνδρομα. Μπορεί επομένως να εμφανίσει ευνοïκές ή αρνητικές δράσεις στην καρδιακή λειτουργία και μορφολογία. Σκοπός. Η διερεύνηση πιθανής συσχέτισης ανάμεσα στο πάχος του επικαρδιακού λίπους και τα επίπεδα της αντιπονεκτίνης, της γκρελίνης, της λεπτίνης και των κατεχολαμινών πλάσματος σε 57 ασθενείς με -ανεξαρτήτως της αιτιολογίας της νόσου- καρδιακή ανεπάρκεια χωρίς καρδιακή καχεξία και σε 64 υγιείς μάρτυρες. Μέθοδος και αποτελέσματα. Όλοι οι συμμετέχοντες υπεβλήθησαν σε υπερηχογραφικό έλεγχο καρδιάς. Δείγματα φλεβικού αίματος για τον προσδιορισμό των επιπέδων των ορμονών ομοιόστασης βάρους, αλλά και των CRP, BNP, κατεχολαμινών, ελήφθησαν μετά από 12ωρη νηστεία. Οι συγκεντρώσεις των ορμονών ομοιόστασης βάρους δε διέφεραν στατιστικώς σημαντικά ανάμεσα στους ασθενείς και την ομάδα ελέγχου. Ομοίως δεν ανευρέθη διαφορά στο πάχος του επικαρδιακού λίπους στις δύο ομάδες (3,97±1,61 έναντι 3,86±1,71 p=0,731). Το πάχος του επικαρδιακού λίπους παρουσιάζει σημαντικά θετική συσχέτιση με το δείχτη μάζας σώματος, τις περιμέτρους κοιλίας-μηρού και στις δύο ομάδες μελέτης, αλλά και στο συνολικό πληθυσμό (p<0,001). Ανάλυση πολλαπλής παλινδρόμησης έδειξε ότι στην ομάδα ελέγχου οι λογαριθμικές τιμές των συγκεντρώσεων της γκρελίνης και της hsCRP αποτελούν προγνωστικούς παράγοντες για το πάχος του επικαρδιακού λίπους (p=0,001 και 0,013 αντιστοίχως), ακόμα και έπειτα από διόρθωση με το δείχτη μάζας σώματος (p=0,009 και 0,049 αντιστοίχως). Στους ασθενείς η ανάλυση πολλαπλής παλινδρόμησης έδειξε την παρουσία του σακχαρώδους διαβήτη και τις λογαριθμικές συγκεντρώσεις της λεπτίνης ως προγνωστικούς παράγοντες του πάχους του επικαρδιακού λίπους(p=0,001 και 0,018 αντίστοιχα). Μετά από διόρθωση ως προς το δείχτη μάζας σώματος, δε διατηρείται καμία σημαντικότητα στην ανωτέρω συσχέτιση. Αντιθέτως δεν ευρέθη στατιστικά σημαντική σχέση ανάμεσα στο πάχος του επικαρδιακού λίπους και τις κατεχολαμίνες πλάσματος, έπειτα από διόρθωση ως προς το δείχτη μάζας σώματος. Συμπεράσματα. Το πάχος του επικαρδιακού λίπους σχετίζεται με τα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά τόσο σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, όσο και στους υγιείς μάρτυρες. Για πρώτη φορά αναδεικνύεται στατιστικά σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στο επικαρδιακό λίπος και τις λογαριθμικές συγκεντρώσεις γκρελίνης και τις τιμές της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης σε υγιείς, σημαντικότητα η οποία διατηρείται ακόμα και μετά από την εισαγωγή στην ανάλυση του δείχτη μάζας σώματος ως σταθερής ανεξάρτητης μεταβλητής. Λέξεις-κλειδιά: καρδιακή ανεπάρκεια, καρδιακή καχεξία, δείχτης μάζας σώματος, C-αντιδρώσα πρωτεΐνη, ορμόνες ομοιόστασης βάρους.
