Views and practices related to the language of the 20th century actor, of directors inspired by the commedia dell'arte actor: the cases of Copeau, Meyerhold and Strehler

Απόψεις και πρακτικτές σχετικά με τη γλώσσα του ηθοποιού του 20ου αιώνα, σκηνοθετών που αντλούν έμπνευση από τον ηθοποιό της κομέντια ντελ άρτε: οι περιπτώσεις των Κοπώ, Μεγερχόλντ και Στρέλερ

Views and practices related to the language of the 20th century actor, of directors inspired by the commedia dell'arte actor: the cases of Copeau, Meyerhold and Strehler

Papageorgiou, Evangelia

Παπαγεωργίου, Ευαγγελία

PhD Thesis

2014

Στόχος-προϋπόθεση της διατριβής είναι να αποδειχθεί ότι κάθε ένας από τους τρειςσκηνοθέτες Μεγερχόλντ, Κοπώ και Στρέλερ, αντλώντας στοιχεία από την ιστορική Κομέντιαντελ Άρτε, κατασκευάζει μια ‘δική του’ Κομέντια, με διαφοροποιημένα και συγκεκριμέναχαρακτηριστικά.Κύριος στόχος της είναι να αποδειχθεί ότι στη θεωρία και την πράξη τους που εμπνέονταιαπό τον ηθοποιό της ιστορικής Κομέντια, τα ‘α λα Κομέντια’ μη λεκτικά στοιχεία έκφρασης καιεπικοινωνίας του σύγχρονου ηθοποιού αποτελούν α) τα δομικά υλικά της Κομέντια που κάθεσκηνοθέτης κατασκευάζει, β) δομικά υλικά της ευρύτερης αισθητικής του.Δευτερεύων στόχος είναι να αποδειχθεί ότι τα παραπάνω αποτελούν δομικά υλικά τηςκοινωνικής/αξιακής διάστασης της αισθητικής καθενός από τους τρεις, και ότι οι τρειςαισθητικές συγκλίνουν σε κοινά κοινωνικά/αξιακά χαρακτηριστικά.Μακροπρόθεσμος-ευκταίος στόχος είναι, τα ευρήματα της διατριβής να αξιοποιηθούν στησύγχρονη Εκπαίδευση και ειδικώς στη διεύρυνση των εκφραστικών δεξιοτήτων τωνεκπαιδευτικών και της ποιότητας της επικοινωνίας τους με τους μαθητές/τριες. Μεθοδολογία:Διαμόρφωσα και ανέπτυξα τη δική μου μεθοδολογία, έχοντας ως βάση την πολιτισμική μουαποσκευή, το σύνολο των γνώσεων, προβληματισμών, εμπειριών, στοχασμών, μεθόδωνέρευνας/δημιουργίας/σύνθεσης άλλων επιστημονικών περιοχών (όπως η αρχιτεκτονική σύνθεση,η παιδαγωγική έρευνα δράσης, η ιστορική/πολιτισμική θεωρία) και, η διαλεκτική σχέσηανάμεσα στα παραπάνω.Αποτελέσματα-συμπεράσματα:Οι τρεις σκηνοθέτες κατασκευάζουν δικές τους εκδοχές της Κομέντια: ο Μεγερχόλντκατασκευάζει μια Κομέντια ‘ρομαντική και γκροτέσκα’, μία ‘εργαστηρίου’ και μια ‘τηςβιομηχανικής’, ο Κοπώ μια ‘του Μολιέρου’ και μια ‘εργαστηρίων’ και ο Στρέλερ μια‘παλιά/ανανεωμένη’ Κομέντια.Στη θεωρία και την πράξη τους που εμπνέονται από τον ηθοποιό της ιστορικής Κομέντια ντελ’ Άρτε, τα ‘α λα Κομέντια’ μη λεκτικά στοιχεία έκφρασης και επικοινωνίας του σύγχρονουηθοποιού αποτελούν α) τα δομικά υλικά της Κομέντια που κάθε σκηνοθέτης κατασκευάζει, β)δομικά υλικά της ευρύτερης αισθητικής του κάθε σκηνοθέτη.Τα παραπάνω ‘α λα Κομέντια ντελ Άρτε’ στοιχεία αποτελούν δομικά υλικά τηςκοινωνικής/αξιακής διάστασης της αισθητικής καθενός από τους τρεις σκηνοθέτες. Οι τρεις αισθητικές συγκλίνουν ως προς τα κοινωνικά/αξιακά χαρακτηριστικά τους, π.χ. την αποδόμησητου ακαδημαϊσμού, τη ζωντάνια/αμεσότητα της έκφρασης, τη δημιουργία οικειότητας,αντικομφορμισμού, την ανάπτυξη κριτικής σκέψης και την παραγωγή νέου νοήματος κατά τηνεπικοινωνία.Τα κοινά κοινωνικά/αξιακά χαρακτηριστικά της αισθητικής τους, που επιτυγχάνονται με τηναξιοποίηση των ‘α λα Κομέντια’ μη λεκτικών στοιχείων, συναντούν αντίστοιχα χαρακτηριστικάτης Προοδευτικής Εκπαίδευσης και της Κριτικής Παιδαγωγικής. Μεταξύ των τελευταίων, εκείναπου αφορούν την έκφραση των εκπαιδευτικών και την επικοινωνία με τους μαθητές, μπορούν ναεμπεδωθούν και να εφαρμοσθούν μέσω της δημιουργίας θεατρικών εργαστηρίων γιαεκπαιδευτικούς, εργαστηρίων σχετικών με τα ‘α λα Κομέντια’ μη λεκτικά στοιχεία έτσι όπως ταεπεξεργάστηκαν οι τρεις σκηνοθέτες.

The prerequisite aim of the present dissertation is that each of the three directors understudy, i.e. Meyerhold, Copeau and Strehler, adopts elements of the historical Commedia dell’Arte in order to construct his ‘own’ particular Commedia, each with its own differentiated andconcrete characteristics.The primary aim of the dissertation is to show that in their theory and practice as inspiredby the actor of the historical Commedia, the ‘Commedia-like’ non verbal elements ofexpression and communication of the modern actor are made up by (a) structural materials ofthe Commedia constructed by each director, and (b) structural features of each director’s wideraesthetic approach.A secondary objective is to provide proof that the above mentioned materials represent structural features of the social/values dimension of the aesthetic approach of each of the threedirectors, as well as that these three aesthetic approaches finally converge to commonsocial/values characteristics.Finally, a desired long term objective of this dissertation would be for its findings to beutilized in present day Education and more specifically to contribute to the furtherdevelopment of the expressive capacities of educators and the improvement of the quality of their communication with students.Methodology:For the needs of this study, I formulated and developed my own methodology, based onmy own particular cultural baggage acquired over time, that is the sum total of my knowledge,searches, experiences, thoughts, as well as methods of research/creation/synthesis belonging toother scientific fields (such as architectural synthesis, action research in the field of pedagogy,the Vygotskyan historical/cultural theory) and the dialectical relationship among all the above.Results – conclusions:The three directors under scrutiny construct their own particular versions ofCommedia: Meyerhold constructs a ‘romantic and grotesque’ Commedia, a ‘laboratory’Commedia and a ‘biomecanic’ Commedia. Copeau opts for a ‘Moliere’ and a ‘laboratories’Commedia, while Strehler proposes an ‘old/renewed’ Commedia.In their theory and practice, as inspired by the actor of the historical Commedia dell’ Arte,the ‘Commedia-like’ non verbal elements of expression and communication of the modernactor make up (a) structural materials of the Commedia constructed by each director, and(b) structural features of each director’s wider aesthetic approach.The above mentioned ‘Commedia dell’ Arte-like’ elements represent structural features ofthe social/values dimension of the aesthetic approach of each of the three directors. Thesethree aesthetic approaches converge as regards their social/values characteristics, e.g. thebreaking up of academism, the vivacity/directness of expression they promote, the creationand encouragement of familiarity, anti-conformism, critical thinking as well as the productionof new meaning during communication.These common social/values characteristics of the aesthetic approaches of the threedirectors, achieved via the utilization of ‘Commedia-like’ non verbal elements, are met withcorresponding characteristics of Progressive Education and Critical Pedagogy. Among thelatter, those elements that regard educators’ expression and communication with their students,can be acquired and applied though the setup of theatrical workshops intended for educatorsand aiming at familiarizing participants with “Commedia-like’ non verbal elements aselaborated by the three directors studied.

Ανθρωπιστικές Επιστήμες και Τέχνες ➨ Τέχνες (Τέχνες, Ιστορία της Τέχνης, Ερμηνευτικές Τέχνες, Μουσική)

Κομέντια ντελ'αρτε και κοπω

Views and practicer of directors meyerhold, coppeau and strehler

Ηθοποιός της κομέντια ντελ'αρτε και Στρέλερ

Commedia dell'arte actor's non verbal lanquage

Commedia dell'arte actor and copeau

Commedia dell'arte actor's non verbal lanquage in theater workshops for educators

Commedia dell'arte actor and meyerhold

Ανθρωπιστικές Επιστήμες και Τέχνες

Commedia dell'arte actor's non verbal lanquage in copeau

Commedia dell'arte and meyerhold

Άντληση έμπνευσης απο τον ηθοποιό της κομέντια ντελ'αρτε

Commedia dell'arte actor and strehler

Humanities and the Arts

Απόψεις και πρακτικές των σκηνοθετών Μεγερχόλντ, Κοπώ και Στρέλερ

Commedia dell'arte actor's non verbal lanquage and expression/communication

Τέχνες (Τέχνες, Ιστορία της Τέχνης, Ερμηνευτικές Τέχνες, Μουσική)

Κομέντια ντελ'αρτε και μεγερχολντ

Commedia dell'arte actor's non verbal lanquage and educators

Actor's non verbal language

Arts (arts, history of arts, performing arts, music)

Directors deriving their inspiration from the commedia dell'arte actor

Commedia dell'arte and strehler

Commedia dell'arte actor's non verbal lanquage and theater workshops

Ηθοποιός της κομέντια ντελ'αρτε και μεγερχολντ

Κομέντια ντελ'αρτε και στρελερ

Commedia dell'arte actor's non verbal lanquage in strehler

Commedia dell'arte and copeau

Commedia dell'arte actor's non verbal lanquage in meyerhold

Ελληνική γλώσσα

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ)

Aristotle University Of Thessaloniki (AUTH)

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Καλών Τεχνών. Τμήμα Θεάτρου

Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ)

Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών

Συλλογή ΕΑΔΔ