Σκοπός της διατριβής είναι η μελέτη του ερωτισμού στον κινηματογράφο και, ειδικότερα, στο πλαίσιο μιας φιλοσοφικής προοπτικής, η διερεύνηση του τρόπου οπτικοποίησης του ερωτισμού σε μια ομάδα ταινιών που αντιλαμβάνεται το θέμα συγγενικά με τη σκέψη του λογοτέχνη και φιλοσόφου Ζωρζ Μπατάιγ: Από "Το τελευταίο ταγκό στο Παρίσι" του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, ο οποίος δηλώνει ότι διάβαζε "Το Γαλάζιο του ουρανού" όταν έγραφε το σενάριο της ταινίας, και την "Αυτοκρατορία των αισθήσεων" του Ναγκίσα Όσιμα, που σχεδόν πάντοτε συμπορεύεται, έστω και με μια σύντομη αναφορά, με την "Ιστορία του ματιού", μέχρι και τον "Θυρωρό της νύχτας" της Λιλιάνα Καβάνι και το "Δαμάζοντας τα κύματα" του Λαρς φον Τρίερ, που φαίνεται πως συνδέονται, από τους μελετητές τους, όλο και συχνότερα με τον Μπατάιγ, κύριο ζητούμενο είναι η ερμηνεία των κινηματογραφικών στοιχείων που συνθέτουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των αφηγήσεων τους και κατ΄ επέκταση η φιλοσοφική ανάλυση της οπτικής τους γλώσσας. Σε αυτή την περίπτωση, την εργασία απασχολούν ζητήματα όπως η κίνηση της κινηματογραφικής μηχανής, η σχέση που αυτή αναπτύσσει με τον συντιθέμενο χώρο, αλλά και τον χρόνο (μοντάζ και ρυθμός των ταινιών), ο τρόπος σύνθεσης των κάδρων, η λειτουργία του φωτός/χρώματος, στοιχεία της ερμηνείας των ηθοποιών και θέματα που αφορούν την πρόσληψη του οπτικού περιεχομένου από τον θεατή. Ο άλλος παράλληλος άξονας της εργασίας σκοπεύει στη συσχέτιση αυτής της οπτικής γλώσσας με τη σκέψη του Μπατάιγ και την ανάδειξη, τελικά, μιας φιλοσοφίας του ερωτισμού στον κινηματογράφο: Ζητήματα που αφορούν την ύπαρξη, τη σχέση του υποκειμένου με τον άλλον, την αγωνιώδη επιθυμία του για ένωση, όπως και άλλα που ενδιαφέρονται για τη θέση των εραστών στην κοινωνία και τη στάση τους απέναντι στον νόμο και την εξουσία, αρθρώνονται μέσα από την κινηματογραφική τέχνη δομώντας μια δική τους αισθητική. Οι ιδέες παίρνουν μορφή μέσα από εικόνες που μοιάζουν να συμφωνούν στο ότι υπάρχει κάποιος κοινός (οπτικός) τρόπος προσέγγισης του θέματος που έχει στο επίκεντρό του τη θυσία και την ανάλωση. Ζητούμενο τελικά είναι η διαπίστωση μιας αισθητικής που φαίνεται να συνδέεται άρρηκτα με τα ζητήματα που εξυπηρετεί και που εδώ αφορούν την κινηματογραφική αποτύπωση ενός ερωτισμού συγγενικού του Μπατάιγ.
The aim of the thesis is the study of eroticism in cinema and, as part of a philosophical perspective, the exploration of the way eroticism is visualized in a group of films that understand the subject in a manner related to the thought of writer and philosopher Georges Bataille: From Bernardo Bertolucci’s "Last tango in Paris", whose director states that he was reading "Blue of Noon" while he was writing the film’s script, and Nagisa Oshima’s "In the Realm of the Senses", which is almost always linked to Story of the eye, to Liliana Cavani’s "The Night Porter" and Lars von Trier’s "Breaking the waves", both of which are increasingly connected by their scholars to Bataille, the main aim is a philosophical analysis of the films’ visual language and therefore an interpretation of their cinematic elements that synthesize the distinct character of their narratives. Consequently, the study is concerned with matters such as camera movement and the relationship it develops with the composed space and time (the films’ editing and tempo), frame composition, light / color functions, actors’ performances and the way the visual content is perceived by the cinematic viewer. Another part of the work intends to link this visual language to Bataille’s thought, so as to finally reveal a philosophy of eroticism in cinema: Issues concerning existence, the relationship between the lover and the loved one, their desperate desire for union, and their attitude towards society, law and authority, are articulated through the art of cinema structuring an aesthetic of their own. These ideas are shaped into images that seem to agree that there is a common (visual) way to approach them, while having consumption and sacrifice at its center; a shared aesthetic between the films , that seems to be inextricably linked to the issues that it serves, namely the cinematic depiction of an eroticism relative to Bataille’s.
National Documentation Centre (EKT)
