Καλλιτεχνική έρευνα στην Ελλάδα, από τη δεκαετία του 1990 ως τα χρόνια της κρίσης

Το τεκμήριο παρέχεται από τον φορέα :
Κέντρο Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες (ΚΕΑΕ)   

Αποθετήριο :
PIXELS@humanities  | ΕΚΤ eJournals   

δείτε την πρωτότυπη σελίδα τεκμηρίου
στον ιστότοπο του αποθετηρίου του φορέα για περισσότερες πληροφορίες και για να δείτε όλα τα ψηφιακά αρχεία του τεκμηρίου*



Καλλιτεχνική έρευνα στην Ελλάδα, από τη δεκαετία του 1990 ως τα χρόνια της κρίσης (EL)
Artistic Research in Greece, from the 1990s to the Years of the Crisis (EN)

Rikou, Elpida
Konstantinou, Katerina

info:eu-repo/semantics/article
info:eu-repo/semantics/publishedVersion

2022-12-13


Οι πρόσφατες εξελίξεις γύρω από την καλλιτεχνική έρευνα στην Ελλάδα αποτελούν το επίκεντρο της έρευνας. Πρόκειται για μια θεωρητική και μεθοδολογική συμβολή στο σχετικά νέο αυτό πεδίο, που προσελκύει διεθνές ενδιαφέρον γύρω από την ιστορία του και τις προοπτικές του, μεταξύ άλλων και λόγω του ρόλου του στην πολιτισμική παραγωγή αξιών. Συνεπώς, αυτή η επίκαιρη έρευνα φιλοδοξεί να καταγράψει το κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο παραμένει ως σήμερα ελλιπώς καταγεγραμμένο και υποτυπωδώς αναλυμένο. Ο σχετικά πρόσφατος όρος «καλλιτεχνική έρευνα», που αναφέρεται σε ερευνητικές δραστηριότητες οι οποίες υιοθετούνται από καλλιτέχνες για την παραγωγή καλλιτεχνικού έργου, έχει προκαλέσει έντονο προβληματισμό. Η ερευνητική πρόταση απαντά ακριβώς σε αυτό το ενδιαφέρον για την καλλιτεχνική έρευνα και τους τρόπους με τους οποίους αυτή σχετίζεται με τις νέες τάσεις στην τέχνη, ενώ δίνει έμφαση στην κριτική που αναπτύσσεται γύρω από τα επιστημολογικά και τα πολιτικά θέματα που ανακύπτουν από τη διάδοσή της. Η καταγραφή της καλλιτεχνικής έρευνας στην Ελλάδα δεν μπορεί παρά να λάβει υπόψη της ότι για κάποιους συνδέεται με το καινοτόμο πνεύμα των καλλιτεχνών, ενώ για άλλους αποτελεί υποπροϊόν των νεοφιλελεύθερων ανταγωνιστικών σχέσεων στα πεδία παραγωγής γνώσης, που μακροπρόθεσμα μπορεί να συντελέσει στον περιορισμό της καλλιτεχνικής ελευθερίας και στη διαμόρφωση μιας νέας «ακαδημαϊκής» τέχνης. Η έρευνα εστιάζει στην περίοδο από το 1990 έως σήμερα, οπότε εντοπίζεται σημαντική ανάπτυξη της καλλιτεχνικής έρευνας στην Ελλάδα, κυρίως μέσα από καλλιτεχνικές πρωτοβουλίες που δανείζονται στοιχεία από τις κοινωνικές και τις ανθρωπιστικές επιστήμες για την παραγωγή καλλιτεχνικού έργου. H τάση αυτή ενισχύεται από τις συνεργασίες μεταξύ Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών κατά την περίοδο της «κρίσης» και από το διεθνές ενδιαφέρον για τη σύγχρονη ελληνική καλλιτεχνική παραγωγή. Ταυτόχρονα, η καλλιτεχνική εκπαίδευση στην Ελλάδα καλείται να στηρίξει την καλλιτεχνική έρευνα και αντίστοιχα να προσαρμόσει και να ανανεώσει περαιτέρω το περιεχόμενο των προγραμμάτων σπουδών. Η έρευνα συνδυάζει έννοιες και εργαλεία από την ανθρωπολογία και την ιστορία της τέχνης, με σκοπό να καταγράψει και να αναλύσει την καλλιτεχνική έρευνα στην Ελλάδα. Η μεθοδολογία και τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, συνοψίζονται ως εξής: α) δημιουργία ενός αρχείου σχετικών καλλιτεχνικών έργων, καλλιτεχνών και εκθέσεων· β) σχεδιασμός και ανάπτυξη μιας διαδικτυακής πλατφόρμας με σκοπό τη συγκέντρωση του ερευνητικού υλικού· γ) ενημέρωση με παραδείγματα από την Ελλάδα της Διεθνούς Βάσης Δεδομένων για την Καλλιτεχνική Έρευνα με σκοπό την ανάδειξη της καλλιτεχνικής έρευνας· δ) συγκριτική ανάλυση τεσσάρων παραδειγμάτων καλλιτεχνικών ερευνών, μέσω συμμετοχικής παρατήρησης και συζητήσεων με τους καλλιτέχνες· ε) διοργάνωση ημερίδας, όπου συζητήθηκαν τα αποτελέσματα της έρευνας μεταξύ καλλιτεχνών, επιστημόνων και θεωρητικών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Οι μεθοδολογικές επιλογές, οι θεωρητικές αναζητήσεις, οι μελέτες περίπτωσης και τα έργα προς τεκμηρίωση προσφέρουν ένα συγκροτημένο υπόβαθρο για τη μελέτη των τάσεων της καλλιτεχνικής έρευνας τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, συμβάλλοντας στην κατανόηση της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας και του θεσμικού της πλαισίου. Εντέλει, η έρευνα αυτή επαναδιατυπώνει ερωτήματα σχετικά με τη δημιουργικότητα, τη διεπιστημονικότητα και τη συνεργασία στην επιστημονική και την καλλιτεχνική έρευνα, στην εκπαιδευτική και την πολιτική τους διάσταση. (EL)
This project considers the study of recent developments on artistic research in Greece as an occasion for an important theoretical and methodological contribution in this newly established field. It is timely in doing so, both given that artistic research, its history, and prospects are of great interest internationally and in view of the fact that, even though artistic research has become essential in cultural production of value worldwide, it is still not well documented as a social phenomenon and remains under-theorized, in need of specific case studies. The term artistic research, referring to activities in the processes of art production that could qualify as “research,” is relatively recent but it has already been strongly debated. This project responds to the growing interest for artistic research, nowadays, related to current drifts in the arts, which may be understood as a confirmation of the artists’ innovative spirit that opens up new perspectives for scientists themselves or as a by-product of neoliberal antagonistic relationships in education that could restrict artistic freedom by creating a new academy. The project focuses on the fact that since the 1990s artistic research has seen a significant development in Greece too, due to artistic initiatives drawing from social sciences and humanities in order to produce art with political overtones. This tendency has been reinforced during the current crisis when the need for art activism was clearly felt and encouraged by the international attention that contemporary Greek art production gained. Meanwhile, Greek Fine Arts Schools face the challenge of artistic research and of further updating their curriculums. The research project combines notions and tools from anthropology and art history in order to document and theorize artistic research in Greece from the 1990s, when it first appears, onward. Methodology and outcomes can be summarized as follows: a) an archive of artworks, artists, and exhibitions; b) an online platform designed and implemented in order to host the research material; c) a selection of projects uploaded into an international database for artistic research, also offering artistic research in Greece wider visibility; d) four selected in-progress artistic researches have been compared through participatory observation and in-depth interviews; e) an event organized to publicise the research results and serve as an occasion for an informed dialogue amongst Greek and international artists, scientists, and theorists. This project provides a solid background for the study of artistic research culture within and around academia both in Greece and internationally and will deepen our understanding of art-making processes, their institutional context and the public perception of contemporary arts. A number of questions on creativity, interdisciplinarity, and collaboration in scientific and artistic research will be posed, and their educational and political implications will be thoroughly considered. (EN)


Ελληνική γλώσσα
Αγγλική γλώσσα

Research Centre for the Humanities (EL)


2732-6853
PIXELS@humanities; Αποτελέσματα ερευνών 2019: Ιστορίες για επαναστάσεις, βιομηχανία, αρχαιολογία, αρχαιότητα – καλλιτεχνική έρευνα – πολιτισμική οικειότητα – airbnb – γλωσσολογία και νευρολογία (EL)
PIXELS@humanities; Research Results 2019: Histories about revolutions, industry, archaeology, antiquity – artistic research – cultural intimacy – airbnb – linguistics and neurology (EN)

https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0
Copyright (c) 2022 PIXELS@humanities (EN)




*Η εύρυθμη και αδιάλειπτη λειτουργία των διαδικτυακών διευθύνσεων των συλλογών (ψηφιακό αρχείο, καρτέλα τεκμηρίου στο αποθετήριο) είναι αποκλειστική ευθύνη των αντίστοιχων Φορέων περιεχομένου.