Εισαγωγή: Η πανδημία COVID-19 αποτελεί ένα παγκόσμιο φαινόμενο για την ανάσχεση του οποίου, οι κυβερνήσεις των κρατών έχουν αναγκαστεί να λάβουν πρωτοφανή μέτρα. Σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα, ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος για την επιστροφή στην κανονικότητα είναι ο εμβολιασμός ενός μεγάλου ποσοστού πολιτών. Ωστόσο, το σύντομο χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο δημιουργήθηκαν οι πρώτοι τύποι εμβολίων δημιουργεί ανασφάλεια και διστακτικότητα έναντι των εμβολίων, η οποία όμως εξελίσσεται σε ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Φυσικά, σε αυτό συμβάλλει και η παραπληροφόρηση που σχετίζεται με τα εμβόλια για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού SARS- CoV-2, η οποία αποτελεί μια σοβαρή απειλή, όχι μόνο για τη δημόσια υγεία, αλλά και για την εθνική ασφάλεια και την παγκόσμια οικονομία.
Σκοπός: Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να ερευνήσει και να αποσαφηνίσει τον κίνδυνο της παραπληροφόρησης που προκύπτει σε σχέση με τον εμβολιασμό έναντι της πανδημίας COVID-19. Επιπλέον, αναπτύσσει τους λόγους που ωθούν τον πληθυσμό σε κινήματα δυσπιστίας και αμφισβήτησης, μέσω μιας βιβλιογραφικής ανασκόπησης σε έρευνες-μελέτες που συγκεντρώνουν δεδομένα για το αντιεμβολιαστικό κίνημα, κατά την πανδημία COVID-19. Το θέμα αυτό αφορά σε ένα φλέγον ζήτημα της καθημερινότητας και παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι θίγει τον αντίκτυπο που έχει η παραπληροφόρηση των μέσων μαζικής ενημέρωσης στη διάδοση λανθασμένων ειδήσεων και στη διαμόρφωση στάσεων κατά της δημόσιας υγείας και ευημερίας του πληθυσμού, προωθώντας τον πανικό και το φόβο.
Μεθοδολογία & Υλικό: Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε για την παρούσα έρευνα αποτελεί προϊόν συστηματικής ανασκόπησης και κριτικής αξιολόγησης των σημαντικότερων δημοσιευμένων άρθρων και μελετών της διεθνούς έντυπης και ηλεκτρονικής βιβλιογραφίας, καθώς και τεχνικών εγχειριδίων και νομοθετικών ρυθμίσεων από διεθνείς κυβερνητικούς και μη οργανισμούς σχετικών με τον κίνδυνο της παραπληροφόρησης που προκύπτει σε σχέση με τον εμβολιασμό έναντι της πανδημίας COVID-19. Για την προσέγγιση της ανάπτυξης του αντιεμβολιαστικού κινήματος και της παρουσίασής του μέσω των ΜΜΕ, καθώς και της επικινδυνότητας που συνεπάγεται το εν λόγω ζήτημα για τη Δημόσια Υγεία, επιλέχθηκε η μεθοδολογία της συστηματικής βιβλιογραφικής ανασκόπησης, με χρήση της ανάλυσης PRISMA, μελετών της διεθνούς βιβλιογραφίας που σχετίζονται με το ζήτημα. Η αναζήτηση πραγματοποιήθηκε μέσω των ηλεκτρονικών βάσεων δεδομένων ακαδημαϊκών ερευνών Google Scholar, PubMed και της Scopus, με τον περιορισμό οι μελέτες να έχουν εκπονηθεί τα τελευταία 4 χρόνια.
Αποτελέσματα: Ακολουθώντας τη μεθοδολογία της ανάλυσης PRISMA και μετά τον αποκλεισμό ορισμένων άρθρων, η έρευνα κατέληξε στην εστίαση 11 άρθρων που τηρούσαν τα κριτήρια της έρευνας και τα οποία συμπεριλήφθηκαν στην ανασκόπηση. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες δεν είναι ικανοί να διακρίνουν μεταξύ του αληθινού και του ψευδούς περιεχομένου των γεγονότων και των ειδήσεων που αναρτώνται και διαμοιράζονται στα κοινωνικά δίκτυα και σχετίζονται με την πανδημία COVID-19 και ζητήματα εμβολιασμού. Επιπλέον, η διάδοση των πληροφοριών φαίνεται να καθοδηγείται από την αλληλεπίδραση που χαρακτηρίζει το κάθε μέσο κοινωνικής δικτύωσης καθώς και από τα συγκεκριμένα πρότυπα αλληλεπίδρασης ομάδων χρηστών που ασχολούνται με το θέμα. Ωστόσο, αν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναγνωρίζονται ως μια βασική πηγή παραπληροφόρησης, όσον αφορά τον SARS-CoV-2 και ζητήματα εμβολιασμού, το ίδιο πρόβλημα εντοπίζεται και στα έντυπα μέσα ενημέρωσης και συνιστάται μια πιο αυστηρή αξιολόγηση των πληροφοριών από τους συντάκτες τους. Τέλος, όταν η χρήση του διαδικτύου ενέχει κινδύνους για τη δημόσια υγεία, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να αναπτύσσουν στρατηγικές για τον έλεγχο των πληροφοριών που αφορά την υγεία στο Διαδίκτυο, χωρίς ωστόσο να λογοκρίνουν τον πληθυσμό.
Συμπεράσματα: Στην παρούσα συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση γίνεται η αξιολόγηση της παραπληροφόρησης ως σημαντικού παράγοντα όσον αφορά στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Συνοδευόμενο από ψευδείς πληροφορίες, το περιεχόμενο των μέσων μαζικής ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης, εμποδίζει τις προσπάθειες αντιμετώπισης της παγκόσμιας κοινότητας. Παρόλο που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς είναι ενήμεροι σχετικά με την παραπληροφόρηση και προσπαθούν να την περιορίσουν, οι μύθοι και οι φήμες είναι ιδιαίτερα διαδεδομένοι. Στην ανασκόπηση αυτή, εντοπίζονται οι φορείς της παραπληροφόρησης και οι πιθανές επιπτώσεις της κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Επιλέχθηκαν 11 ερευνητικά άρθρα που δημοσιεύτηκαν από το 2017 έως το 2020, στα συμπεράσματα των οποίων η παραπληροφόρηση εμφανίζεται ότι αποτελεί ισχυρό παράγοντα κινδύνου και σημαντικό εμπόδιο για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης. Μύθοι και φήμες μέσω παραδοσιακών και νέων πλατφορμών ειδησεογραφικών και κοινωνικών μέσων προκαλούν ξενοφοβία, παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων και ψυχολογικές διαταραχές στον πληθυσμό. Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, απαιτούνται πολύ περισσότερα για να εξουδετερωθούν οι επιπτώσεις της παραπληροφόρησης. Ως εκ τούτου, συνίστανται βελτιωμένες παγκόσμιες πολιτικές και στρατηγικές υγειονομικής περίθαλψης για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και τον μετριασμό των επιπτώσεων της COVID-19.
Λέξεις Κλειδιά: Αντιεμβολιαστικό Κίνημα, Νομοθεσία COVID-19, Παραπληροφόρηση, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, Δημόσια Υγεία, Fake News, Θεωρίες Συνομωσίας.
.jpg){kind=logo}
Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής (ΠΑ.Δ.Α.)
