Στόχοι: Διεξήχθηκαν τρεις συγχρονικές μελέτες με σκοπό i) την εκτίμηση του
επιπέδου εμβολιαστικής κάλυψης των παιδιών στην Ελλάδα (2006), ii) την
αναγνώριση και κατανόηση των παραγόντων (αντιλήψεις γονέων, κοινωνικοοικονομικά
χαρακτηριστικά) που συσχετίζονται με την κατάσταση εμβολιασμού (2006) και iii)
την παρακολούθηση της διαχρονικής εξέλιξης των στάσεων/αντιλήψεων των γονέων
για τους εμβολιασμούς (2006 και 2012). Μέθοδοι: Οι μελέτες έγιναν σε
αντιπροσωπευτικά δείγματα παιδιών Α΄ Δημοτικού της Ελλάδας και των γονέων τους.
Εφαρμόστηκε δειγματοληψία με διαστρωμάτωση και κατά συστάδες (σχολικά τμήματα).
Στοιχεία εμβολιαστικής κάλυψης συλλέχθηκαν από το "Βιβλιάριο Υγείας του
Παιδιού". Οι γονείς των επιλεχθέντων μαθητών συμπληρωσαν δομημένο
ερωτηματολόγιο. Υπολογίστηκαν ποσοστά, λόγοι κινδύνων (risk ratios,RR) και
διαφορές κινδύνων (risk difference,RD), λαμβάνοντας υπόψη τον δειγματοληπτικό
σχεδιασμό. Αποτελέσματα: Στις μελέτες του 2006 και 2012, μετείχαν 3.878(88%)
και 1004(80%) παιδιά, αντίστοιχα. Το 2006, το 91%(95%ΔΑ:90–93) των παιδιών
είχαν εμβολιαστεί με 5 δόσεις-DTP, το 77%(95%ΔΑ:75–80) με 2 δόσεις-MMR, το
20%(95%ΔΑ:18–22) με 3 δόσεις εμβολίου ηπατίτιδας-Β μέχρι την ηλικία των 12
μηνών. Το ποσοστό εμβολιασμών που διενεργήθηκε από ιδιώτες ιατρούς ήταν της
τάξης του 65-70% για τα καθιερωμένα εμβόλια. Το 99% των γονέων εξέφρασε τη
γνώμη ότι «οι εμβολιασμοί είναι απαραίτητοι για τα παιδιά τους». Τα παιδιά
είχαν λιγότερες πιθανότητες να είναι πλήρως ή έγκαιρα εμβολιασμένα, εάν i)
ανήκαν σε ειδική πληθυσμιακή ομάδα, ii) οι μητέρες τους ήταν νεώτερες, iii)
είχαν μεγαλύτερο αριθμό αδερφών, iv)ανήκαν σε οικογένειες χαμηλού μορφωτικού
επιπέδου, v) οι γονείς τους δήλωσαν ότι αποτελεί πρόβλημα η μακρινή απόσταση
του ιατρείου εμβολιασμού(RR:0,93:95%ΔΑ:0,86-1,01) ή εξέφρασαν την άποψη ότι η
φυσική νόσηση είναι προτιμότερη από τους εμβολιασμούς(RR:0,92:95%ΔΑ:0,85-0,99).
Μεταξύ 2006 και 2012, δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στα ποσοστά
των γονέων που θεωρούν ότι «οι εμβολιασμοί είναι απαραίτητοι για τα παιδιά
τους». Παρόλα αυτά, το ποσοστό των γονέων που «φοβούνται ότι τα εμβόλια μπορεί
να κάνουν κακό στο παιδί τους» αυξήθηκε από 3% σε 15% (κατά 11%,95%ΔΑ:8-13%).
Όλα τα ποσοστά που αφορούν τη γνώμη των γονέων για τα εμπόδια που συναντούν για
τον εμβολιασμούς, σημείωσαν σημαντική αύξηση που κυμαίνεται από 11% (95%ΔΑ:
8-14%:κακή συμπεριφορά προσωπικού) σε 26%(95%ΔΑ:21-30%:μεγάλο οικονομικό κόστος
ιατρικής επίσκεψης). Συμπεράσματα:Το επίπεδο εμβολιασμού των παιδιών στην
Ελλάδα βρέθηκε συνολικά υψηλό. Προβλήματα εντοπίστηκαν σε συγκεκριμένα εμβόλια
και δόσεις. Η πλειονότητα των εμβολίων διενεργήθηκε από ιδιώτες γιατρούς. Οι
παράγοντες που βρέθηκε ότι κυρίως επιδρούν στην εμβολιαστική κάλυψη είναι
κοινωνικοί και δομικοί, ενώ οι αντιλήψεις των γονέων για τους εμβολιασμούς
επιδρούν δευτερευόντως. Μεταξύ 2006 και 2012, αυξήθηκαν σημαντικά τα ποσοστά
των γονέων που εκφράζουν «αντι-εμβολιαστικές» απόψεις και που αναφέρουν ως
εμπόδια για τον εμβολιασμό των παιδιών τους, δομικούς παράγοντες σχετιζόμενους
με τις υπηρεσίες υγείας. Στη σημερινή συγκυρία της χώρας, αποκτά ειδική σημασία
η εφαρμογή ολοκληρωμένου σχεδίου για την ενίσχυση του ρόλου των δημόσιων
εμβολιαστικών κέντρων και η συστηματική αντιμετώπιση της αύξησης της
επιφυλακτικότητας των γονέων απέναντι στους εμβολιασμούς.
(EL)
Objectives: In 2006 and 2012, we conducted three cross-sectional studies to: i)
estimate the VC among children in Greece (2006), ii) identify the potential
effects of parental beliefs, perceived barriers and socioeconomic
characteristics on immunization status of children (2006) and iii) monitor the
trends in parental beliefs and attitudes towards childhood vaccination (2006
and 2012). Methods: In all surveys, we used stratified cluster sampling, among
children attending the first year of the Greek Grammar-school (6 years olds)
and their parents/guardians. All pupils in the selected clusters (school
classes) provided their vaccination booklet and their parents/guardians
completed a questionnaire regarding beliefs and attitudes towards immunization.
We calculated proportions, Risk Ratios (RR) and Risk Differences (RD) allowing
for the sampling designs. Results: In 2006 and 2012, 88%(N=3878) and
80%(N=1004) of pupils participated, respectively, In 2006, 91%(95%CI:90–93) of
children had received 5 doses of DTP, 77%(95%CI:75–80) 2 doses of MMR,
20%(95%CI:18–22) 3 doses of hepatitis B vaccine by the age of 12 months. Of all
first doses of MMR and Hepatitis B vaccines, 70%(95%CI:67-72) and
67%(95%CI:64-68) were administered in private practices, respectively. Of all
parents/guardians, 99% agreed that vaccination is beneficial for their
children. Belonging to a minority group (RR:0.53;95%CI:0.45-0.64,
RR:0.41;95%CI:0.32-0.53), having other siblings (RR:0.73;95%CI:0.62-0.84,
RR:0.71;95%CI:0.59-0.81), and perceiving long distance to immunization site as
a barrier (RR:0.93;95%CI:0.86-1.01, RR:0.87;95%CI:0.76-0.99) were independent
predictors of both complete and age-appropriate vaccination status,
respectively. Maternal age 30 years (RR:1.14;95%CI:1.02-1.28) and the
perception of less severity of vaccine preventable diseases
(RR:0.92;95%CI:0.85-0.99) were associated with complete vaccination, whereas
paternal education of high school or higher (RR:1.13;95%CI:1.03-1.24) was
independent determinant of age-appropriate immunization. Between 2006 and
2012, no significant difference was observed in the proportions of parents who
agreed that vaccination was beneficial for their children (99.3% vs 99.3%;
RD:-0.5%;95%CI:-1.0-0).However, the proportion of parents who were afraid that
vaccines may harm their children increased from 3.3% to 14.7%
(RD:+10.5%;95%CI:8.0-13.0).The percentages of those who perceived unfriendly
behavior of immunization staff or high costs, as major barriers to
immunization, increased by 10.6%(95%CI:7.5-13.6) and
25.5%(95%CI:21.1-30.0),respectively. Conclusions: VC in Greece was high,
although some problems were identified in specific vaccines and doses (MMR-2nd
dose and delays in hepatitis B vaccination).The majority of vaccines were
administered in private practices. Socioeconomic factors rather than parental
beliefs and attitudes towards immunization explained incomplete childhood
vaccination. Between 2006-2012, there was an increase: i) in the proportion of
parents with concerns about vaccination, possibly following the controversy
over the 2009 pandemic influenza vaccine, and ii) in the proportion of parents
who consider health-care structural factors as barriers to immunization.
Comprehensive policies are warranted to overcome structural barriers to
immunization, and identify effective approaches to enhance VC in high-risk
groups identified in this study.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
