Περίληψη
Η παρούσα διατριβή πραγματεύεται τα κριτήρια ελέγχου ποιότητας στο έργο των διευθυντών των σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (νηπιαγωγείων και δημοτικών). Πρόκειται για μια έρευνα πεδίου με μεικτή μεθοδολογία (χορήγηση ερωτηματολογίων και διενέργεια συνεντεύξεων), η οποία έχει ως στόχο να αναδείξει τις αντιλήψεις μερίδας των εμπλεκομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία (διευθυντές, εκπαιδευτικοί, γονείς), για την υπάρχουσα ποιότητα της εκπαιδευτικής διοίκησης στα σχολεία σήμερα, αλλά και για τη δέουσα συνθήκη.
Πιο συγκεκριμένα, επιχειρούμε, να καταγράψουμε τις αντιλήψεις των συμμετεχόντων, για τη σημασία των παραγόντων που η σχετική βιβλιογραφία αναδεικνύει ως δείκτες ποιότητας της εκπαιδευτικής διοίκησης και ηγεσίας, αλλά και τη διαπίστωση του βαθμού ύπαρξής τους στο επίπεδο της καθημερινής πρακτικής στο ελληνικό σχολείο. Διερευνήσαμε λοιπόν, ποια είναι τα κριτήρια- δείκτες ελέγχου ποιότητας στο έργο των στελεχών της εκπαίδευσης- Προϊσταμένων Νηπιαγωγείων και διευθυντών Δημοτικών, σύμφωνα με τις αντιλήψεις των εμπλεκομένων, διευθυντών, εκπαιδευτικών και γονέων των μαθητών, στο επίπεδο του «δέοντος», αλλά και του «είναι» όσον αφορά:
1.Την κατεύθυνση της ανθρωποπλαστικής αποτελεσματικότητας.
2. Την κατεύθυνση της ποιότητας του τελικού αποτελέσματος.
3. Την ικανοποίηση των αναγκών των συμμετεχόντων.
4. Του συνόλου των κατευθύνσεων ελέγχου ποιότητας και των σχέσεων που παρουσιάζουν μεταξύ τους, ως έκφραση της συνολικής ποιότητας στο έργο των στελεχών της εκπαίδευσης.
Απώτερος στόχος μας ήταν η κατασκευή ενός εργαλείου που να μπορεί να καταγράψει την ποιότητα στο έργο των διευθυντών σχολικών μονάδων, που να είναι εναρμονισμένο με τις τρέχουσες αντιλήψεις των μετεχόντων σε αυτή και εν τέλει με την τρέχουσα πραγματικότητα της ελληνικής σχολικής ζωής. Με λίγα λόγια προσπαθήσαμε να αποτυπώσουμε τα κριτήρια ελέγχου ποιότητας που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν είτε ως εργαλείο αξιολόγησης, είτε ως εργαλείο αποτίμησης των αναγκών για την κατάλληλη εκπαίδευση και την υποστήριξη των διευθυντών των σχολικών μονάδων ώστε να παρέχουν τη μέγιστη δυνατή ποιότητα ηγεσίας.
Στο πρώτο κεφάλαιο της διατριβής, που αποτελεί την εισαγωγή της, τίθεται το ερευνητικό πρόβλημα, προσδιορίζονται η σημασία, ο σκοπός και τα ερευνητικά ερωτήματα της έρευνας και διατυπώνεται η βασική της υπόθεση. Επίσης διευκρινίζονται σημαντικοί όροι που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της έρευνας και παρατίθενται επιλεγμένα στοιχεία από σχετικές έρευνες.
Στο δεύτερο κεφάλαιο της διατριβής θα ψηλαφίσουμε την πραγματικότητα του συγκείμενου άσκησης ηγεσίας από το διευθυντή της σχολικής μονάδας στη δημόσια πρωτοβάθμια εκπαίδευση μέσα από την ανάλυση του νομοθετικού πλαισίου που τη διέπει (καθήκοντα, ευθύνες, αρμοδιότητες, επιλογή διευθυντών, εκπαίδευσης διευθυντών). Θα ορίσουμε εννοιολογικά τις βασικές έννοιες στις οποίες θεμελιώνεται η διατριβή, όπως ηγεσία/ διοίκηση και ποιότητα. Τέλος μέσα από την αναδίφηση της βιβλιογραφίας θα επισημάνουμε τα κριτήρια ποιότητας στο έργο των διευθυντών των δημόσιων σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, όπως αυτά αναδύονται από τις σχετικές έρευνες και θεωρητικές προσεγγίσεις.
Στο τρίτο κεφάλαιο, περιγράφεται η επιστημολογική βάση της ερευνάς μας και η μεθοδολογική προσέγγιση σε αυτή, αναπτύσσεται ο ερευνητικός σχεδιασμός, παρουσιάζονται και τεκμηριώνονται τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν καθώς και οι ιδιαίτερες συνθήκες στις οποίες πραγματοποιήθηκε.
Στο τέταρτο κεφάλαιο, αναλύονται τα αποτελέσματα της έρευνας τόσο ως προς την ποσοτική της διάσταση με τη στατιστική επεξεργασία και ανάλυση των ερωτηματολογίων της πρώτης φάσης, όσο και ως προς την ποιοτική της διάσταση με την ανάλυση περιεχομένου των συνεντεύξεων της δεύτερης φάσης.
Στο πέμπτο και τελευταίο κεφάλαιο της διατριβής, επιχειρείται η συζήτηση των αποτελεσμάτων της δικής μας έρευνας, η διατύπωση συμπερασμάτων, αλλά και προτάσεων, τόσο για περαιτέρω έρευνα, όσο και για θεραπευτικές- αναδιαρθρωτικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των παθογενειών που διαπιστώνουμε, αλλά και την υποστήριξη των θετικών στοιχείων που αναδύονται. Τα ευρήματά μας υποδεικνύουν διαφορές στον τρόπο που οι συμμετέχοντες αντιλαμβάνονται την υπάρχουσα και τη δέουσα ποιότητα ηγεσίας τόσο εντός κάθε ομάδας συμμετεχόντων όσο και δι- ομαδικά. Επιπλέον υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι το ερωτηματολόγιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μελλοντικές έρευνες, με την προϋπόθεση της στάθμισής του σε μεγαλύτερο δείγμα.
(EL)
This thesis discusses quality assessment criteria, regarding the work of Principals in Public Elementary and Preschool Education in Greece. It is a field research using mixed methods (survey and interview), aiming to identify principals’, teachers’ and parents’
perspectives of the existing as well as the desired quality in school principals’ leadership.
We documented the participants’ perspectives of the leadership and management quality factors that literature highlights and we identified the extent to which, they are applied in everyday practice at Greek public schools. We analyzed the perception of selected criteria at the level of “ what should be happening” ( “δέον») and at the level of “what is actually happening”, («είναι») regarding:
1. The dimension of whole- development effectiveness.
2. The dimension of final results quality.
3. The dimension of the fulfillment of participants needs.
4. The whole quality in principals’ leadership as expressed by all of the aforementioned dimensions and their interrelation.
Our goal was to construct an instrument that documents the perceived quality in school principals’ leadership, aiming in evaluation and/ or needs assessment at the level of training and support, in order to achieve maximum leadership quality.
In the first chapter, introduction, the issue to be researched is set, the thesis importance, the goal and research questions are identified, and the main hypothesis is stated. Important terms are clarified, and selected evidence from important research is cited.
In the second chapter, we investigate the context of school Principalship in Greek Public Elementary and Nursery Schools through legislation. We define major concepts (leadership, management, quality) and through the literature review we identify quality criteria.
In the third chapter, we describe the epistemology of our research, the methodology, the research design, the construction and proofing of our research instruments as well as the context of our research.
In the fourth chapter describe the statistical analysis of our findings in the survey and the
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
