Η παρούσα εργασία έχει ως αντικείμενο μελέτης της έννοια της ψυχής στο φιλοσοφικό έργο του Πλάτωνα και του Πλωτίνου. Η έννοια «ψυχή» πρωτοαπαντάται στα ομηρικά έπη, γι’ αυτό είναι απαραίτητο να εκκινήσουμε από αυτά, ενώ με την έννοια έχουν ασχοληθεί στις φιλοσοφικές τους αναζητήσεις οι ορφικοί, οι πυθαγόρειοι και ο Σωκράτης. Πρώτος καταγράφει ένα δομημένο έργο, μέσα στο οποίο επιδιώκεται η προσέγγιση της έννοιας της ψυχής ο Πλάτων. Συγκεκριμένα, στους διαλόγους του διακρίνει την ψυχή σε τρία μέρη, τα οποία παραλληλίζει με τρεις κατηγορίες πολιτών της ιδανικής πολιτείας. Επιπλέον, ο Πλάτων στο έργο του παρουσιάζει τον διαχωρισμό του κόσμου σε ουράνιο και επίγειο και τοποθετεί την ψυχή σε εκείνα που ανήκουν στον πρώτο, με τη γέννηση εισέρχονται στον δεύτερο και με τον φυσικό θάνατο επιστρέφουν στον ουράνιο. Κάτι αντίστοιχο επιδιώκει και ο Νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πλωτίνος στις 54 πραγματείες του στο συνολικό έργο Εννεάδες. Ειδικότερα, ο Πλωτίνος αφορμάται από τον Πλατωνικό Παρμενίδη και ξεκινά τη φιλοσοφική θεωρία του με τη διάκριση των τριών αρχικών υποστάσεων του κόσμου: του Ενός, του Νου και της Ψυχής. Καταλήγοντας στην ψυχή ταυτίζεται με τον Πλάτωνα στην πεποίθηση πως αυτή προέρχεται από τον αιώνιο και νοητό κόσμο και σε αυτόν προσπαθεί να επιστρέψει μέσω της έκστασης. Μέχρι να το επιτύχει ενσαρκώνεται ξανά και ξανά για να υπερβεί σε κάθε μετενσάρκωση τη φθαρτή φύση του υλικού κόσμου. Πρόκειται για την πλατωνική παλιγγενεσία. Μέσω αυτής της διαδικασίας η ψυχή επιδιώκει να κατακτήσει την ευδαιμονία, η οποία θα επέλθει από την ένωσή της με τον Θεό. Στη συνέχεια της παρούσας μελέτης γίνεται εκτενής αναφορά στην πορεία, του στόχους και τις σχολές της Νεοπλατωνικής και Ύστερης Νεοπλατωνικής περιόδου. Καταληκτικά, η ερμηνεία της έννοιας της ψυχής μέσα από τα φιλοσοφικά έργα του Πλάτωνα και του Πλωτίνου φαίνεται πως δίνεται μέσα από τον όρο «πνοή ζωής», ενώ η αυτονομία της είναι συνδυασμός προαίρεσης και τύχης και αυτές την κατευθύνουν στην αρχική της φύση και επομένως την ευτυχία.
(EL)
The present work aims to study the meaning of the soul in the philosophical work of Plato and Plotinus. The meaning of "soul" first appears in Homeric epics, so it is necessary to start from them. Alongside the Orphics, Pythagoreans and Socrates have dealt with their philosophical pursuits with the meaning of the “soul”. Plato is the first to record a structured work, in which Plato seeks to approach the concept of the soul. Specifically, in his dialogues he distinguishes the soul in three parts, which he parallels with three categories of citizens of the ideal city. In addition, Plato in his work presents the division of the world into heavenly and earthly and places the soul in those who belong to the first, with the birth the soul enters the second and with the natural death the soul returns to the heavenly. The Neoplatonic philosopher Plotinus seeks something similar in his 54 treatises on the work «Enneades». In particular, Plotinus is based on Platonic «Parmenides» and begins his philosophical theory by distinguishing the three original beings of the world: the One, the Mind and the Soul. Concluding with the soul, he identifies with Plato in the belief that it comes from the eternal and imaginary world and tries to return to it through ecstasy. The soul incarnates again and again to transcend the perishable nature of the material world in every reincarnation. This is platonic «polygenesis». Through this process the soul seeks to conquer bliss, which will come from its union with God. Following this study, extensive reference is made to the course, objectives and schools of the Neoplatonic and Late Neoplatonic period. In conclusion, the interpretation of the meaning of the soul through the philosophical works of Plato and Plotinus seems to be given through the term "breath of life", while its autonomy is a combination of choice and luck and they direct it to its original nature and therefore the happiness.
(EN)