Το κεντρικό θέμα της μεταπτυχιακής διπλωματικής μου εργασίας είναι η ενίσχυση του κινήτρου των μαθητών στην εκμάθηση της γερμανικής ως ξένης γλώσσας. Το κίνητρο είναι καθοριστικό για την ροή του μαθήματος και ερευνάται στον διεθνή επιστημονικό χώρο. Ένα βασικό πρόβλημα στη τάξη την σήμερον ημέρα είναι πολλές φορές η οκνηρία των μαθητών στη διδασκαλία των γερμανικών. Γι' αυτό τον λόγο προσπαθώ να παρέμβω από την πλευρά του εκπαιδευτικού στη μαθησιακή διαδικασία, χρησιμοποιώντας το παράδειγμα ενός σεναρίου μάθησης. Είναι απαραίτητος ένας συνεπής και ποικιλόμορφος σχεδιασμός μαθήματος για να υποστηρίζει διαρκώς τους μαθητές και να τους κρατάει σε εγρήγορση. Αυτό που θα μπορούσε επίσης να κάνει ο δάσκαλος είναι να δημιουργήσει το κατάλληλο περιβάλλον για τον μαθητή ώστε να είναι έτοιμος να εκπαιδευτεί. Είναι μεγάλης σημασίας το να ληφθούν υπόψιν τα ενδιαφέροντα, οι επιθυμίες και οι απαιτήσεις των εκπαιδευομένων, έτσι ώστε ως δασκάλα τους να αντιμετωπίσω τα προβλήματά τους στη τάξη. Όσο μεγαλύτερο το κίνητρο για κάτι, τόσο πιο έντονα και συγκεντρωμένα ασχολείται κανείς με αυτό. Στο πρώτο κεφάλαιο όχι μόνο εξηγούνται αλλά και παρουσιάζονται τα κίνητρα και οι θεωρίες τους. Κίνητρο είναι κάτι το οποίο τραβάει και ωθεί κάποιον να δράσει. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι παράγοντες που επηρεάζουν τα κίνητρα και την στάση των μαθητευόμενων. Στο επόμενο κεφάλαιο παρουσιάζεται το πως χειρίζομαι προβλήματα συμπεριφοράς που ενδεχομένως εμφανιστούν μέσα στη τάξη μου. Επιπλέον, αναφέρεται ο ρόλος των κινήτρων τόσο στο κοινό πρόγραμμα σπουδών για τις ξένες γλώσσες όσο και στο πλαίσιο του μαθήματος της γερμανικής ως ξένης γλώσσας στο ελληνικό σχολείο. Στη συνέχεια προχωρώ στη διδακτική πρακτική. Το σενάριο μάθησης μου έχει διαμορφωθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε οι γλωσσικές δραστηριότητες να σχετίζονται με τις συγκεκριμένες ανάγκες και επιθυμίες των μαθητών μου προς αύξηση των κινήτρων τους. Προσδοκώ από το προτεινόμενο σενάριο μάθησης να ενισχυθεί η κατανόηση κειμένου επιπέδου Α2 και να σχεδιαστεί ένα μάθημα με κίνητρα. Εξυπακούεται ότι θέτω διδακτικό στόχο. Έπειτα παρουσιάζονται οι κοινωνικές μορφές διδασκαλίας και προστίθεται το εργασιακό υλικό, το οποίο χρησιμοποίησα για τον σχεδιασμό ενός μαθήματος με κίνητρο. Είναι γνωστό ότι και τα θέματα διδασκαλίας και το εργασιακό υλικό έχουν μεγάλη επίδραση στους διδασκόμενους. Παρόλα αυτά, είναι δύσκολο να παρακινηθούν όλοι οι μαθητές στο μάθημα των γερμανικών με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, ώστε να επιτευχθεί ο διδακτικός στόχος, διότι ο κάθε μαθητής έχει τις δικές του προτιμήσεις. Από αυτό προκύπτει ότι ο μαθητευόμενος παρακινείται όταν ο δάσκαλος αναζητά συγκεκριμένα θέματα , τα οποία αντιστοιχούν στις ανάγκες και τις επιθυμίες του μαθητή. Δεν πρέπει να παραληφθεί ότι ακόμη και οι ίδιοι οι μαθητές θα έπρεπε να θέτουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερους αλλά ταυτόχρονα ρεαλιστικούς στόχους και να έχουν κάποιο κίνητρο, ώστε να μαθαίνουν ή να συνεχίζουν να μαθαίνουν στο πέρασμα του χρόνου. Ο δάσκαλος απλώς δείχνει τον τρόπο στον μαθητή για να μάθει και εκείνος τον ακολουθεί μόνο εάν το θέλει. Το μάθημα όπως γίνεται σήμερα διαφέρει από την παραδοσιακή διδασκαλία, όταν ο μαθητής ήταν ακόμα παθητικός στην μαθησιακή διαδικασία. Την σήμερον ημέρα ο μαθητής ενεργεί, είναι πιο δραστήριος, συμμετέχει στο μάθημα και το κίνητρο υφίσταται σαν παράγοντας επιτυχίας.
Ο ενθουσιώδης δάσκαλος ενθαρρύνει τους μαθητές και συχνά τους οδηγεί στο να είναι επιμελείς. Πρέπει να κυριαρχεί αλληλεπίδραση. Ο κάθε μαθητευόμενος χρειάζεται ειδική μεταχείριση και παρέμβαση από τον δάσκαλο, για να ενσωματωθεί στην τάξη. Ο διδάσκων έχει την δυνατότητα με τα συναισθήματα, την διάθεση και την στάση του, να κάνει τον μαθητή να ξεπεράσει τις φοβίες και το άγχος του. Αυτό οδηγεί στην βελτιωμένη απόδοση των μαθητών. Κάθε καθηγητής ξένων γλωσσών, ο οποίος εργάζεται στην Ελλάδα πρέπει να είναι ενημερωμένος σχετικά με την σημερινή ελληνική σχολική πραγματικότητα. Παρόλο που το περιεχόμενο της διδασκαλίας είναι κατά βάση προκαθορισμένο από το πρόγραμμα σπουδών και το σχολικό εγχειρίδιο, υπάρχουν και άλλοι τρόποι για να δοθούν κίνητρα. Η επανάληψη της γνώσης από το ίδιο βιβλίο γίνεται ρουτίνα που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τα κίνητρα των μαθητών. Από αυτό καταλήγουμε στο ότι το μάθημα πρέπει να πραγματοποιείται ανεξάρτητα από το βιβλίο. Συγκεκριμένα, ο καθηγητής θα έπρεπε να είναι σε θέση να δημιουργήσει μια λίστα εναλλακτικού διδακτικού υλικού στα πλαίσια του θέματος που υπάρχει στο εγχειρίδιο, καθώς μερικές φορές το διδακτικό περιεχόμενο του εγχειριδίου δεν συνάδει με τις προτιμήσεις του μαθητή. Σαν στόχος του μαθήματος ισχύει ότι οι μαθητευόμενοι στο τέλος του μαθήματος ή στο τέλος της διδακτικής ενότητας "πρέπει να έχουν προχωρήσει" σε σχέση με την αρχή. Έτσι η πρόοδος γίνεται σαφώς ορατή κατά την διάρκεια της μαθησιακής διαδικασίας. Στο διδακτικό μου σενάριο απευθύνομαι σε ενήλικες, τους οποίους αρχικά τους υποστηρίζω με τέτοιο τρόπο γλωσσικά ώστε να μπορέσω να ικανοποιήσω τις ανάγκες τους. Προσωπικά επαινώ τους μαθητές μου για την καλή τους επίδοση και με την πρώτη ευκαιρία τους ενθαρρύνω. Ως εκπαιδευτικός έχω προγραμματίσει μια διδακτική ενότητα για το Α2 επίπεδο με τρεις διδακτικές ώρες , των 45 λεπτών η κάθε μία. Η θεματική ενότητα του μαθήματος περιστρέφεται γύρω από το λεξιλόγιο και τις βασικές εκφράσεις που έχουν σχέση με το ταξίδι και την κυκλοφορία. Είναι ιδανικό, όταν κατά τη διάρκεια του μαθήματος εξασκούνται όλες οι δεξιότητες. Ως συντονίστρια του τμήματος, προσπαθώ να κάνω το καλύτερο που μπορώ για να οργανώσω ένα όσο το δυνατόν διασκεδαστικό μάθημα. Μετά από τρεις ώρες μαθήματος, παρατηρείται ότι οι μαθητές είναι πολύ ενεργοί, συνεργάζονται με τους συμμαθητές τους και συμμετέχουν παραγωγικά στην μαθησιακή διαδικασία. Οι μαθητευόμενοι αντιμετωπίζονται στις ασκήσεις και στα καθήκοντά τους ως ενεργά άτομα. Αυτό προάγει τόσο την αυτονομία τους όσο και τους παρακινεί να συμμετέχουν σε ένα ενδιαφέρον και ποικιλόμορφο μάθημα ξένης γλώσσας. Οι περισσότερες ασκήσεις πραγματοποιούνται μεμονωμένα ή σε μικρές ομάδες. Για κάθε μεμονωμένο μέλος της τάξης προωθείται εκτός από την γλώσσα και η κοινωνική μάθηση. Από αυτό μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι ο σχεδιασμός μαθήματος είναι πάντοτε απαραίτητος και γεμάτος νόημα καθώς και οι προϋποθέσεις του μαθήματος πρέπει να λαμβάνονται προσεκτικά υπόψη. Εν κατακλείδι χρειάζεται πολλή προσπάθεια να διαμορφώσουμε ένα μάθημα που όσο το δυνατόν να αποκτούνται κίνητρα, αλλά αξίζει να το προσπαθήσουμε για τους μαθητές μας. Ο στόχος είναι να μεταδοθεί στους μαθητές η χαρά της διά βίου μάθησης.
(EL)
Das zentrale Thema meiner Masterarbeit lautet „die Förderung der Motivation von den Schülern im Fremdsprachenunterricht“. Die Motivation ist entscheidend für den Ablauf des Unterrichts und wird im internationalen wissenschaftlichen Raum erforscht. Ein grundlegendes Problem im Klassenzimmer ist die mangelnde Motivation der Lernende im DaF-Unterricht. Aus diesem Grund versuche ich seitens der Lehrkraft am Beispiel eines Lernszenarios beim Lernprozess zu intervenieren. Eine konsistente und abwechslungsreiche Unterrichtsplanung ist nötig, um die Lernenden dauerhaft zu unterstützen und wachsam zu halten. Das, was die Lehrperson auch machen könnte, ist die richtige Umgebung für die Lernbereitschaft zu schaffen. Es ist von großer Bedeutung die Interessen, die Wünsche und die Anforderungen der Lernenden zu berücksichtigen, sodass ich, als Lehrerin mit den Problemen der Schüler in der Klasse konfrontiert werde. Je größer die Motivation ist, desto intensiver und konzentrierter man sich mit einer Sache beschäftigt. Im ersten Kapitel werden nicht nur die Motive erklärt, sondern auch die Motivationstheorien präsentiert. Motiv ist etwas, was jemanden reißt oder antreibt zu handeln. Es werden im zweiten Kapitel die Faktoren dargestellt, die die Motivation bzw. die Einstellung der Lernenden beeinflussen. Im nächsten Kapitel stelle ich dar, wie ich es behandeln soll, falls Verhaltensprobleme in meiner Klasse auftreten. Weiterhin ist die Rolle der Motivation sowohl im Gemeinsamen Rahmen– Curriculum für Fremdsprachen als auch im Rahmen des DaF-Unterrichts in der griechischen Schule anzuführen. Im Folgenden komme ich zur Unterrichtspraxis. Mein Lernszenario wird so gestaltet, dass die sprachlichen Aktivitäten sich auf die spezifischen Bedürfnisse bzw. Wünsche zur Steigerung der Motivation meiner Lerngruppe beziehen. Vom vorgeschlagenen Lernszenario erhoffe ich sowohl die Förderung vom Leseverstehen auf dem A2 Niveau als auch die Gestaltung eines motivierenden Unterrichts. Εs versteht sich von selbst, dass ich ein didaktisches Ziel setze. Ferner werden die Sozialformen des Unterrichts vorgestellt und füge ich die Arbeitsmaterialien hinzu, die ich für die Gestaltung eines motivierenden Unterrichts benutzt habe. Es ist bekannt, dass entweder die Unterrichtseinheiten oder die Arbeitsmaterialien einen großen Einfluss auf die Lernenden haben. Trotzdem ist es schwer, im Deutsch als Fremdsprachenunterricht alle Lernenden genau auf dieselbe Art und Weise zu motivieren, um ins Lernziel zu treffen. Da jeder Lernende seinen eigenen Geschmack hat. Daraus folgt, dass man motiviert wird, wenn die Lehrkraft gezielt nach Themen sucht, die den Wünschen und den Bedarf der Lerner entsprechen. Nicht übersehen werden darf, dass auch die Lerner selbst möglichst große aber zugleich realistische Ziele setzen und etwas motiviert sein sollten, sodass sie lernen oder im Verlauf der Zeit weiterlernen. Der Lehrer weist den Lernenden einfach den Weg und sie folgen ihn, nur wenn sie es wünschen. Der aktuelle Unterricht unterscheidet von dem traditionellen Unterricht, als noch der Lernende im Lernprozess passiv war. Heutzutage handelt der Lerner, ist aktiver, nimmt am Unterricht teil und die Motivation entsteht als Erfolgsfaktor.
Der motivierte Lehrer ermuntert die Lerner und führt vielfach zu ihrem Fleiß. Die Interaktion muss herrschen. Jeder Lerner braucht eine spezielle Behandlung und Intervention vom Lehrer, um ihn in den Unterricht zu integrieren. Der Lehrende hat das Potenzial mit seinen Emotionen, seiner Stimmung und Einstellungen, seine Lernenden dazu zu bringen, ihre Ängste und ihren Stress zu überwinden. Das führt zu einer verbesserten Schülerleistung. Jeder Fremdsprachenlehrer, der in Griechenland tätig ist, sollte über die heutigen griechischen Schulrealität informiert sein. Obwohl die Lehrinhalte meist durch Curriculum und Lehrwerk in hohem Grade vorgegeben werden, gibt es auch viele Möglichkeiten, sie motivierend zu gestalten. Die Wiederholung der Arbeit mit demselben Buch wird eine routinemäßige Arbeit, die negativ die Motivation von den Lernenden beeinflussen kann. Daraus kann man schließen, dass der Unterricht lehrwerkunabhängig stattfinden sollte. Im Einzelnen sollte die Lehrkraft in der Lage sein, im Rahmen der Lehrbuchthematik eine Liste mit alternativen Unterrichtsmaterialien erstellen, da manchmal die vorgegebenen Lehrinhalte den Geschmack des Lernenden nicht treffen. Als Ziel des Unterrichts gilt, dass die Lernenden am Ende der Unterrichtsphase, der Unterrichtseinheit bzw. der Kurseinheit „weiter“ ist als zu Beginn, dass sich bei ihnen eine Veränderung vollzieht. Bei meinem Lernszenario wende ich mich Erwachsenen, die ich zuerst sprachlich so unterstütze, um ihre Bedürfnisse befriedigen zu können. Persönlich lobe ich meine Lernende für ihre gute Leistung und bei der ersten Gelegenheit ermutige ich sie. Als Lehrkraft habe ich eine Unterrichtseinheit für das A2 Niveau mit drei Unterrichtsstunden von je 45 Minuten geplant. Die thematische Einheit des Unterrichts dreht sich um den Wortschatz und Schlüsselausdrücke im Bezug auf Reisen und Verkehr. Es ist ideal, wenn alle die Fertigkeiten während des Unterrichts ausgeübt werden. Als Kursleiterin versuche ich mein Bestes zu geben, um einen so möglichst spannenden Unterricht zu gestalten. Nach drei Unterrichtsstunden, ist zu beobachten, dass sie Lernenden sehr aktiv sind, mit ihren Lernpartnern zusammenarbeiten und am Unterrichtsprozess produktiv teilnehmen. Die Lernenden werden in den Übungen und Aufgaben als handelnde Personen angesprochen. Dadurch wird sowohl die Autonomie der Lernenden gefördert als auch sie werden zu einem interessanten und abwechslungsreichen Fremdsprachenunterricht motiviert. Die meisten Übungen werden in Einzelarbeit oder in Kleingruppen durchgeführt. Für jedes einzelne Klassenmitglied fördert es neben dem sprachlichen auch das soziale Lernen. Daraus lässt sich folgern, dass die Planung des Unterrichts immer notwendig und sinnvoll ist sowie die Unterrichtsvoraussetzungen sorgfältig berücksichtigt werden sollen. Abschließend braucht es große Mühe einen so möglichst motivierenden Unterricht zu gestalten, aber es lohnt sich für unsere Lernenden es zu versuchen. Ziel ist die Freude am lebenslangen Lernen den Schülerinnen und Schülern zu vermitteln.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
