Στην παρούσα εργασία εξετάζονται οι μεταφυσικές θέσεις του Νουμηνίου του Απαμέως, με βάση τις μαρτυρίες και τα σωζόμενα αποσπάσματα από το έργο του. Κύριο στόχο, συγκεκριμένα, αποτελεί αφενός η ανασύσταση και η ερμηνευτική προσέγγιση του μεταφυσικού του οικοδομήματος, αφετέρου η διερεύνηση των θεωρητικών καταβολών και της πρωτοτυπίας του. Αρχικά εντοπίζονται και αναλύονται τα στοιχεία που συνθέτουν την οντολογία και τη θεολογία του, προκειμένου να καταστεί εφικτή μία ―πλήρης στο μέτρο του εφικτού― ανασύνθεση της μεταφυσικής του, κύριο χαρακτηριστικό της οποίας είναι ένας ισχυρός δυϊσμός. Παρόλο που ο Νουμήνιος θεωρούσε τον εαυτό του κληρονόμο της σοφίας του Πυθαγόρα και του Πλάτωνος, από την ανάλυση του έργου του προκύπτει ότι στην πραγματικότητα οι καταβολές του είναι ευρύτερες και μπορούν να αναχθούν σε περισσότερες πηγές. Ως προς την ελληνική φιλοσοφική παράδοση, οι θέσεις του χαρακτηρίζονται σαφώς από ένα κυρίαρχο πλατωνικό πρόσημο και από αρκετές νεοπυθαγόρειες αναφορές, ενώ έχουν δεχθεί και ήσσονος σημασίας επιδράσεις από άλλους Έλληνες φιλοσόφους. Παράλληλα, στη σκέψη του εντοπίζονται επιρροές από την Ανατολή, οι οποίες κατά κύριο λόγο αφορούν σε θέσεις και κείμενα της ιουδαϊκής, της χαλδαϊκής και της ερμητικής παράδοσης. Μέσα από την εξέταση όλων των παραπάνω, καθίσταται εφικτή η ανάδειξη των πρωτότυπων στοιχείων της φιλοσοφίας του Νουμηνίου και, εν τέλει, η σφαιρικότερη αποτίμηση του μεταφυσικού του σύμπαντος, εν συνόλω θεωρούμενου, μέσα στο φιλοσοφικό πλαίσιο του 2ου μ.Χ. αιώνα.
(EL)
Based on the surviving fragments and testimonies, this study focuses on the metaphysical views of Numenius of Apamea. In particular, the main objectives of this research are the exposition and critical approach of Numenius’ metaphysics, as well as the delineation of his influences and the originality of his philosophical views. Initially, his ontological and theological system of principles is examined in order to reconstruct his metaphysical theory, which is characterized by a strong dualism. Although Numenius considered himself a follower of the Pythagorean and the Platonic traditions, it turns out from the analysis of the texts that his influences are in fact multifarious and can be traced back to a wider variety of sources. Concerning the Greek philosophical heritage, Numenius’ basis is dominantly Platonic, including many Pythagorean references; minor influences from other Greek philosophers can be outlined too. At the same time, his metaphysics is characterized by many eastern elements, emanating mainly from the Jewish, the Chaldean and the Hermetic traditions. Finally, from the above analysis it becomes possible to cast light upon the originality of Numenius’ thought and to evaluate his metaphysical views comprehensively, within the philosophical context of the 2nd century AD.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
