Η παρούσα διπλωματική εργασία προσεγγίζει σε θεωρητικό λογοτεχνικό επίπεδο το έργο του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ Μαίτρ και Μαργαρίτα. Εκπονήθηκε στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Λογοτεχνία, Θέατρο και Γλώσσα στην Εκπαίδευση» του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με επιβλέπουσα καθηγήτρια την κ. Βασιλική Πάτσιου.
Η εργασία ερμηνεύει και αναλύει το έργο Μαίτρ και Μαργαρίτα από συγκεκριμένα θεωρητικά πρίσματα για τη βαθύτερη πρόσληψη των νοηματικών αξόνων που το διέπουν. Η ανάλυση και η αναγωγή σε θεωρητικό πλαίσιο για την καλύτερη κατανόηση του βαθύτερου νοήματος του έργου και των ζητημάτων που πραγματεύεται αποτελεί το σκοπό της συγγραφής της παρούσας μελέτης.
Αρχικά, συγκεντρώνονται τα βιογραφικά στοιχεία για τη ζωή και το έργο του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ κι ακολούθως σημειώνεται το πολιτιστικό και ιστορικό πλαίσιο της εποχής που έζησε κατά τη συγγραφική του πορεία. Ακόμη, συνοψίζεται το έργο Μαίτρ και Μαργαρίτα σε μια περιεκτική περίληψη με σκοπό την συνολική απόδοση του περιεχομένου του.
Στη συνέχεια, καταγράφονται τα στοιχεία που δομούν το έργο με βάση τη φανταστική λογοτεχνία. Ειδικότερα, επισημαίνεται η αλληλένδετη σχέση της φαντασίας και της πραγματικότητας που περιβάλλει το μυθιστόρημα. Ο αφηγητής παίζει με τον νου των αποδεκτών της αφήγησής του, με το συνονθύλευμα του εξωπραγματικού και πραγματικού κόσμου για να τους εντάξει στον χωροχρόνο και τις καταστάσεις που επιθυμεί.
Έπειτα, εντοπίζονται τα μέρη του έργου που επιβεβαιώνουν τη σατιρική και καρναβαλική διάθεση του συγγραφέα. Ο ίδιος μέσω της διάθεσης αυτής κατασκευάζει ένα περιβάλλον που παραπέμπει σε εορταστικές και πειρακτικές εκδηλώσεις του καρναβαλιού, ασκώντας άμεσα κι έμμεσα δριμεία κριτική στο τότε κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι.
Επιπρόσθετα, στο έργο φανερώνεται η σχέση του Χριστού με τον Διάβολο, η πάλη μεταξύ του καλού και του κακού. Το δίπολο αυτό εντοπίζεται και σε κείμενα θρησκευτικού περιεχομένου, τα οποία αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τον συγγραφέα, δημιουργώντας δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ αυτών και του πραγματευόμενου μυθιστορήματος.
Τέλος, παρατηρείται η έντονη διακειμενική σχέση ανάμεσα στο μυθιστόρημα Μαίτρ και Μαργαρίτα, στη Θεία Κωμωδία του Δάντη και στον Φάουστ του Γκαίτε. Ο Μπουλγκάκοφ φαίνεται αποδεδειγμένα να συνομιλεί με τους προγενέστερούς του και τα έργα τους, καθώς οι διακειμενικές σχέσεις που εντοπίζονται είναι έντονες τόσο στη θεματική επιλογή όσο και στην περιγραφή χαρακτήρων και γεγονότων, καλλιεργώντας ένα παλίμψηστο που αναδημιουργείται συνεχώς.
(EL)
The present thesis approaches at a theoretical literary level the work of Mikhail Bulgakov, Master and Margarita. It was conducted for the Master’s Program « Literature, Theatre and Language in Education » of the National and Kapodistrian University of Athens under the supervision of Mrs. Vassiliki Patsiou.
This study interprets and analyzes the novel Master and Margarita from specific theoretical prisms for a deeper understanding of the conceptional axes that govern it. The purpose of this thesis is the analysis and conversion to a theoretical framework for a better understanding of the deeper meaning of the work and the issues it deals with.
Initially, biographical information about the life and work of Mikhail Bulgakov is collected, and then the cultural and historical context of the time he lived during his writing is noted. Moreover, the work Master and Margarita is comprehensively summarized in order to fully evince its content.
Furthermore, the elements that structure the novel based on fictional literature are recorded. In particular, the interconnected relationship between fantasy and reality that surrounds the novel is highlighted. The narrator plays with the minds of the recipients of his narrative, with the intermingling of the unreal and the real world to integrate them in the space-time and situations he desires.
Then, the parts of the work that confirm the satirical and carnival mood of the author are identified. By constructing an environment that refers to the festive and provocative events of the carnival, Bulgakov directly and indirectly severally criticizes the social and political status quo at the time.
Additionally, the opus reveals the relationship between Christ and the Devil, the struggle between good and evil. This duality is also found in religious texts, which were a source of inspiration for the author, creating a channel of communication between them and the novel under discussion.
Finally, there is a strong intertextual relationship between the novel Master and Margarita, Dante's Divine Comedy and Goethe's Faust. Bulgakov demonstrably seems in conversation with his predecessors and their works, as the intertextual links found are strong both in thematic choice and in the description of characters and events, cultivating a palimpsest that is constantly recreated.
(EN)
/aggregator-openarchives/portal/institutions/uoa
