Το διαδίκτυο και ειδικότερα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης άνοιξαν νέους ορίζοντες στην αλληλεπίδραση των ανθρώπων, η ανωνυμία όμως που προσφέρει κρύβει ποικίλους κινδύνους. Ένας από αυτούς είναι η διάδοση του μισαλλόδοξου λόγου (hate speech) από οπαδούς ακραίων ιδεολογιών και η ανεξέλεγκτη πρόσβαση σε αυτόν από χρήστες κάθε ηλικίας, λόγω των ελλιπών ελέγχων στον κυβερνοχώρο. Ο όρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει ιδιαίτερα υβριστική, έως και απειλητική συμπεριφορά, καθώς και σχόλια που είναι συνήθως προσβλητικά.
Σκοπός της παρούσας έρευνας, που διεξήχθη στο νομό της Αττικής, ήταν να διαπιστωθεί εάν οι νέοι είναι καλά προετοιμασμένοι προκειμένου να αναγνωρίσουν και να αντιμετωπίσουν τα φαινόμενα της ρητορικής του μίσους που εκδηλώνονται στο διαδίκτυο. Όπως θα γίνει αντιληπτό στην εργασία που θα ακολουθήσει, η ρητορική του μίσους εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους και αφορά μια ευρεία ομάδα ατόμων και μπορεί να προκαλέσει άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στην ψυχολογική ευεξία των ατόμων, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Για το λόγο αυτό, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα SELMA που εφαρμόστηκε σε μια ομάδα εστίασης εφήβων, έχει στόχο να τους προϊδεάσει, να τους ευαισθητοποιήσει και να τους ενεργοποιήσει ενάντια στη ρητορική του μίσους, μέσω της κατάκτησης δεξιοτήτων ζωής (life skills) και της κοινωνικο-συναισθηματικής μάθησης. Το σχολείο και η κοινωνία είναι οι πρώτοι φορείς κοινωνικοποίησης του ατόμου, γι’ αυτό εκείνοι θα πρέπει να του παρέχουν τα κατάλληλα εφόδια για να πορευτεί στη ζωή του. Στο τέλος της παρούσης έρευνας, θα επέλθει η αξιολόγηση του εργαλείου τόσο από τους καθηγητές όσο και από τους μαθητές που συμμετείχαν στην παρέμβαση αυτή. Για την καταχώρηση των δεδομένων της αξιολόγησης καθώς και την ανάλυση τους χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα στατιστικών εφαρμογών SPSS έκδοσης 25 και για τις ερωτήσεις ανοιχτού τύπου καθώς και για τις ερωτήσεις των συνεντεύξεων έγινε ποιοτική ανάλυση περιεχομένου. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι παρόλο που περίπου το μισό ποσοστό μαθητών ήταν ενήμεροι για το φαινόμενο της ρητορικής τους μίσους, επωφελήθηκαν αρκετά από το παρόν πρόγραμμα αφού απέκτησαν περαιτέρω γνώσεις επί του θέματος, έμαθαν διάφορες έννοιες που δε γνώριζαν, έδωσαν λύσεις σε διάφορα ερωτήματα τους και μπήκαν σε σκέψεις. Το σημαντικότερο ωστόσο και βασικότερο αποτέλεσμα της συγκεκριμένης έρευνας είναι ότι οι εκπαιδευτικοί ήταν ιδιαίτερα θετικοί στο πρόγραμμα και την εφαρμογή του στα σχολεία.
(EL)
The internet and especially social media have opened new horizons in human interaction, but the anonymity carries a variety of risks. One of them is the spread of hate speech by followers of extremist ideologies and the uncontrolled access to it by users of all ages, due to the lack of cyber controls. The term can be used to describe particularly abusive, even threatening behavior, as well as comments that are usually offensive.
The purpose of this study, conducted in the prefecture of Attica, was to determine whether young people are well prepared to recognize and deal with the phenomena of hate speech that are manifested on the internet. As will be seen in the work to be followed, hate rhetoric manifests itself in a variety of ways and affects a wide range of individuals and can have direct and indirect effects on the psychological well-being of individuals, both in the short and long term.
For this reason, the European SELMA program, implemented in a focus group of adolescents, aims to anticipate, sensitize and activate them against hate speech, through the acquisition of life skills and socio-emotional learning. School and society are the first agents of socialization of the individual, so they should provide him with the appropriate supplies to walk in his life. At the end of this research, the tool will be evaluated by both teachers and students who participated in this intervention. For the recording of the evaluation data as well as their analysis, the program of statistical applications SPSS version 25 was used and for the open type questions as well as for the interview questions a qualitative content analysis was performed. The results of the research showed that although half of the students were aware of the phenomenon of their hate speech, they benefited a lot from the present program after gaining further knowledge on the subject, learning various concepts they did not know, providing solutions to their various questions and they got into thinking. However, the most important result of this research is that teachers were particularly positive about the program and its implementation in schools.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
