Η οστεονέκρωση των γνάθων σχετιζόμενη με φαρμακευτική αγωγή (MRONJ) αποτελεί μια σπάνια, αλλά δυνητικά σοβαρή επιπλοκή. Οι παράγοντες στόχευσης των οστών (bone targeting agents-BTAs), όπως διφωσφονικών, δενοσουμάμπης ή ροζοσουμάμπης καθώς επίσης και άλλων παραγόντων, όπως οι αναστολείς αγγειογένννεσης και άλλοι βιολογικόι παραγόντες, θωρούνται παράγοντες κινδύνου για την MRONJ. Λαμβάνοντας υπόψη την τάση αύξησης των θεραπειών με τα ως άνω φάρμακα, τα περιστατικά αναμένεται να αυξάνονται. Ωστόσο, έχει καταδειχθεί ότι η ευαισθητοποίηση των επαγγελματιών υγείας και των οδοντιάτρων δεν βρίσκεται σε ικανοποιητικά επίπεδα.
Σκοπός: Η διερεύνηση του επιπέδου γνώσεων των ογκολόγων σε σχέση με την οστεονέκρωση των γνάθων, σχετιζόμενη με φάρμακα (MRONJ). Επίσης εκτιμήθηκαν τα επίπεδα συνεργασίας των ογκολόγων και των οδοντιάτρων με στόχο την βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.
Υλικό και Μέθοδος: Το δείγμα αποτελείται από 65 ειδικευόμενους και ειδικευμένους ογκολόγους. Η έρευνα ήταν ποσοτική, συγχρονική περιγραφικού και συναφειακού χαρακτήρα. Η επιλεχθείσα μέθοδος δειγματοληψίας ήταν η τυχαία δειγματοληψία και το εργαλείο συλλογής δεδομένων ήταν το ερωτηματολόγιο. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά το διάστημα από το Μάρτιο του 2022 έως και το Ιούλιο του 2022. Η ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με τα στατιστικά πακέτα SPSS v. 28.0 (IBM SPSS Statistics 28.0, Chicago, IL, USA, 2021. Η περιγραφή των δεδομένων γίνεται με τη μέση τιμή και την τυπική απόκλιση προκειμένου για ποσοτικές μεταβλητές και με τη συχνότητα Ν και την ποσοστιαία (%) αναλογία για τις ποιοτικές μεταβλητές. Για τη στατιστική ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε ο έλεγχος χ2 , κατάλληλος για τις ποιοτικές μεταβλητές του δείγματος. Το όριο στατιστικής σημαντικότητας τέθηκε στο p<0.05.
Αποτελέσματα: Από τους 65 συμμετέχοντες της μελέτης, με μέσο όρο ηλικίας τα 38 έτη (SD=7.79), το 58.6% ήταν γυναίκες. Ιατροί ογκολόγοι ήταν 40 (60.3%), ενώ 25 (39.7%) ειδικευόμενοι, με μέσο όρο εμπειρίας εργασίας τα 4.6. έτη (SD=3.83). Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων (89,7%) δηλώνει ότι είναι εξοικειωμένοι με τις παρενέργειες της θεραπείας με ΔΦ ή/και αντιαπορροφητικά-αντιαγγειογενετικά. Το 89,7% είναι εξοικειωμένοι με τις παρενέργειες. Το ήμισυ (50%) των συμμετεχόντων θεωρεί ότι ο τρόπος χορήγησης τους σχετίζεται με την αύξηση κινδύνου επιπλοκών, ενώ το 9.8% δηλώνει ότι δεν είναι σίγουρο. Η πλειοψηφία των ογκολόγων (90.87%) έχουν αντιμετωπίσει ασθενείς με επιπλοκές μετά από θεραπεία με ΔΦ ή/και αντιαπορροφητικά αντιαγγειογενετικά φάρμακα. Την εξέταση από οδοντίατρο πριν την έναρξη της θεραπείας θεωρούν απαραίτητη το σύνολο των ογκολόγων. Επίσης, όλοι οι συμμετέχοντες γνωρίζουν τον κίνδυνο που σχετίζεται με την οδοντιατρική θεραπεία σ’ αυτούς τους ασθενείς, με την εξαγωγή των δοντιών (81.5%), τοποθέτηση εμφυτευμάτων (84.6%), άλλους χειρουργικούς χειρισμούς (69.2%) και ενδοδοντική θεραπεία (47.7%). Ως προς την ηλικία και το φύλο, δεν αποδείχτηκε κάποια συσχέτιση ως προς τις γνώσεις για τη MRONJ. Βρέθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά ανάμεσα στους συμμετέχοντες με ειδικότητα ογκολογίας και την εξοικείωση με τις παρενέργειες της θεραπείας (p=0.001), αλλά και τις απαντήσεις τους αναφορικά με το χρονικό διάστημα που εμφανίζονται οι παρενέργειες της θεραπείας με ΔΦ ή/και αντιαπορροφητικά-αντιαγγειογενετικά φάρμακα και συγκεκριμένα στην κατηγορία περισσότερα από 2 χρόνια και των ιατρών ογκολόγων (p=0.036). Βρέθηκε να υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά ανάμεσα στην ειδικότητα και τις απαντήσεις για το εάν ο τρόπος χορήγησης των φαρμάκων αυτών είναι σχετικός με την αύξηση κινδύνου επιπλοκών (p=0.001) και την ανάγκη παραπομπής των ασθενών σε οδοντίατρο για προληπτικές εξετάσεις (p=0.001). Βρέθηκε να υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά ανάμεσα στα έτη εργασίας και την εξοικείωση με τις παρενέργειες της θεραπείας (p=0.025) και τις γνώσεις για το εάν ο τρόπος χορήγησης είναι σχετικός με την αύξηση κινδύνου επιπλοκών (p=0.030). Επίσης, βρέθηκε να υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά ανάμεσα στην εργασιακή εμπειρία και τις γνώσεις για ανάγκη παραπομπής των ασθενών σε οδοντίατρο για προληπτικές εξετάσεις (p = 0.003), καθώς και τις γνώσεις αναφορικά με τα έτη μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας, που οι ασθενείς μπορούν να αντιμετωπίζονται ως κλινικά υγιείς όσον αφορά την οδοντιατρική θεραπεία (p=0.002).
Συμπεράσματα: Τα ευρήματα της μελέτης υποδεικνύουν, υψηλό γνωσιολογικό επίπεδο και ευαισθητοποίηση των ογκολόγων (εξειδικευμένων και μη) αναφορικά με την MRONJ, με εξαίρεση την περίπτωση της συσχέτισης της οδού χορήγησης ΔΦ και αντιαπορροφητικών και αντιαγγειογενετικών παραγόντων και του κινδύνου ανάπτυξης της επιπλοκής, αλλά και το διάστημα που θα πρέπει να μεσολαβήσει, προκειμένου οι ασθενείς να αντιμετωπίζονται ως κλινικά υγιείς όσον αφορά την οδοντιατρική θεραπεία. Θετικά είναι και τα ευρήματα αναφορικά με την πραγματοποίηση προληπτικού οδοντιατρικού ελέγχου, συνεργασίας και παραπομπής των ασθενών σε κίνδυνο MRONJ σε εξειδικευμένους οδοντιάτρους.
(EL)
Medication-related osteonecrosis of the jaw (MRONJ) is a rare but potentially serious complication associated with the accumulation of high doses of antiresorptive or antiangiogenic agents. Considering the global trend of increasing treatment with those drugs, the incidence is expected to increase continuously. However, it has been shown that the awareness of health professionals, especially dentists, is not satisfactory.
Aim: To investigate the level of knowledge of oncologists in relation to medication-related osteonecrosis of the jaw (MRONJ). The cooperation levels between oncologists and dentists were also assessed with the aim of improving the patients' quality of life.
Material and Method: The sample consists of 65 resident and specialist oncologists. The research was quantitative, cross-sectional, descriptive and contextual in nature. The sampling method chosen was random sampling and the data collection tool utilized was the questionnaire. The research was carried out between March 2022 and July 2022. The data analysis was carried out with the statistical package SPSS v. 28.0 (IBM SPSS Statistics 28.0, Chicago, IL, USA, 2021. Mean value and standard deviation for quantitative variables and frequency N and percentage (%) for qualitative variables were analyzed. For the statistical analysis of the data the χ2 test was used, as it was deemed suitable for the qualitative variables of the sample. The level of statistical significance was set at p<0.05
Results: Of the sixty-five study participants, with a mean age of 38 years (SD=7.79), 58.6% were female. 40 (60.3%) were specialized oncologists, while 25 (39.7%) were residents, with an average work experience of 4.6. years (SD=3.83). The majority of participants (89.7%) state that they are familiar with the side effects of treatment with BPs and/or antiresorptive -antiangiogenic agents. 89.7% is familiar with the side effects of treatment with these drugs. Half (50%) of the participants consider that method of administration of these drugs is related to an increased risk of complications, while 9.8% state that they are unsure. The majority of oncologists (90.87%) have dealt with patients with complications after treatment with BPs and/or antiresorptive antiangiogenic drugs. An examination by a dentist before starting treatment is considered essential by all oncologists. Also, all participants are aware of the risk associated with dental treatment in these patients, with tooth extraction (81.5%), implant placement (84.6%), other surgical procedures (69.2%) and endodontic treatment (47.7%). In terms of age and gender, no correlation was found with regards to knowledge about MRONJ. A statistically significant difference was found between participants with a specialty in oncology and familiarity with the side effects of BPs and/or antiresorptive antiangiogenic drugs (p=0.001), but also their responses regarding the duration of the side and specifically in the category of more than 2 years (p=0.036). It was found that there is a significant difference between the specialty and the answers on whether the way of administration is related to the increased risk of complications (p=0.001) and the need to refer patients to a dentist for preventive examination (p=0.001). A statistically significant difference was found between work experience and familiarity with treatment side effects (p=0.025) and knowledge of whether the route of administration is related to an increased risk of complications (p=0.030). Also, it was found that there is a statistically significant difference between work experience and knowledge about the need to refer patients to a dentist for preventive examination (p = 0.003), as well as knowledge about the time when patients can be considered as clinically healthy in terms of dental treatment (p=0.002).
Conclusions: The findings of the study indicate high levels of knowledge and awareness of oncologists (specialists and non-specialists) regarding MRONJ, with the exception of the case of the association between the route of administration of BPs and antiresorptive and antiangiogenic agents and the risk of developing the complication, but also the time that should elapse in order for patients to be treated as clinically healthy with respect to dental treatment. The findings regarding the implementation of preventive dental control, cooperation and referral of patients at risk of MRONJ to specialized dentists are also positive.
(EN)
/aggregator-openarchives/portal/institutions/uoa
