Εισαγωγή: Η αυτοτραυματική συμπεριφορά και οι αυτοκτονικές συμπεριφορές ,
συμπεριλαμβανομένων των ιδεών αυτοκτονίας , του σχεδίου και των αποπειρών
φαίνεται πως είναι διαδεδομένες ανάμεσα σε αστέγους. Παρά το γεγονός πως τα
άστεγα άτομα αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου, όσον αφορά το θάνατο από
αυτοκτονία ή ακούσιο τραυματισμό όπως προκύπτει από την ανασκόπηση της
βιβλιογραφίας, το φαινόμενο δεν έχει μελετηθεί εκτενώς, σε σχέση με τον κίνδυνο
αυτοκτονίας.
Σκοπός: Σκοπό της έρευνας αποτελεί η διερεύνηση συμπεριφορών
αυτοτραυματισμού σε αστέγους της Αθήνας και η συσχέτιση των συμπεριφορών
αυτών με την κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ. Παράλληλα διερευνάται o τρόπος που
σχετίζεται η αστεγία με την κατάχρηση και τις συμπεριφορές αυτές. Πιο
συγκεκριμένα στόχοι της μελέτης είναι: 1)Ο υπολογισμός και η αποτύπωση της
έκτασης , συχνότητας και το πλαίσιο στο οποίο το άστεγο άτομο αυτοτραυματίζεται,
2)Η διερεύνηση του αν η χρήση ουσιών αποτελεί παράγοντα κινδύνου στο να προβεί
ένα άτομο σε αυτοτραυματική συμπεριφορά, 3) Η διερεύνηση κοινωνικο-
δημογραφικών παραγόντων
Μέθοδος: Στην παρούσα έρευνα συμμετείχαν 120 άστεγα άτομα που διαβιούν στην
ευρύτερη περιοχή της Αθήνας. Τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν είναι η Κλίμακα
Κατάθλιψης-Άγχους-Στρες, το Ερωτηματολόγιο Αυτοεκτίμησης, το Ερωτηματολόγιο
Αυτοκτονικού Ιδεασμού και το Ερωτηματολόγιο Καταγραφής των Δηλώσεων
Αυτοτραυματισμού.
Αποτελέσματα: Η στατιστική ανάλυση ανέδειξε ότι οι άστεγοι αυτής της μελέτης
εμφανίζουν σοβαρά επίπεδα κατάθλιψης και άγχους, μέτρια επίπεδα στρες και
αυτοεκτίμησης. Επιπλέον, φάνηκε ότι το 34,2% των αστέγων εμφάνιζε αυτοκτονικό
ιδεασμό καθώς και το 15% ανέφερε ότι θα ήθελε να κάνει κακό στον εαυτό του
εκείνη τη στιγμή. Οι περισσότεροι άστεγοι δήλωσαν το κόψιμο ως τρόπο
αυτοτραυματισμού τους, ενώ ο τύπος αυτοτραυματικής συμπεριφοράς με την πιο
αυξημένη συχνότητα ήταν το έντονο ξύσιμο. Αντίστοιχα, ο αυτοτραυματισμός των
περισσότερων αστέγων ατόμων επιτελούσε περισσότερες ενδοπροσωπικές
λειτουργίες δηλαδή λειτουργίες που σχετίζονται περισσότερο με το ίδιο το άτομο (
συναισθηματκή ρύθμιση, αυτοτιμωρία, νοηματοδότηση δυσφορίας, μη
αυτοκτονικότητα,μη απόσυρση, δημιουργία συναισθήματος) παρά διαπροσωπικές
λειτουργίες που σχετίζονται με το περιβάλλον του ατόμου (διαπροσωπικά όρια,
διαπροσωπική επιρροή, ανοχή στον πόνο, αυτονομία, αυτοφροντίδα, αναζήτηση
ευχαρίστησης, σύνδεση με ομοτίμους, εκδίκηση). Τέλος, διαπιστώθηκε ότι τα άστεγα
άτομα που κάνουν χρήση ουσιών τείνουν να εμπλέκονται πιο συχνά σε
αυτοτραυματικές συμπεριφορές και να έχουν ή να είχαν στο παρελθόν σε μεγαλύτερο
ποσοστό αυτοκτονικό ιδεασμό συγκριτικά με τα άστεγα άτομα που δεν
χρησιμοποιούν ουσίες.
Συζήτηση: Η παρούσα εργασία αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια αποτύπωσης της
σχέσης ανάμεσα στη αστεγία, τη χρήση ουσιών και την εκδήλωση αυτοκαταστροφι-
κών συμπεριφορών, ζητήματα που σχετίζονται με τη δημόσια υγεία. Τα ευρήματα
που προκύπτουν καταδεικνύουν πως ο πληθυσμός των αστέγων είναι ένας ιδιαίτερα
ευάλωτος πληθυσμός τόσο ως προς την ανάμειξη του με τη χρήση ουσιών όσο και με
την εμπλοκή του σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Οι επαγγελματίες των υπη-
ρεσιών υποστήριξης αστέγων θα πρέπει να έχουν τη γνώση αυτής της ευαλωτότητας,
με σκοπό την έγκαιρη αναγνώριση, πρόληψη και διασύνδεση των εξυπηρετούμενων
με εξειδικευμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
(EL)
Introduction: Self-injurious behavior and suicidal behaviors, including suicidal
ideation, planning, and attempts, appear to be prevalent among homeless people.
According to the literature review, the death of homeless people by suicide or uninten-
tional injury has not been extensively studied in relation to the risk of suicide despite
the fact of being a high risk group.
Aim: The purpose of the research is to investigate self-injury behaviors among home-
less people in Athens and correlate these behaviors with substance and alcohol abuse.
Moreover it is being investigated how homelessness is related to abuse and self-
destructive behaviors. More specifically, the objectives of the current study are: 1) to
calculate and record the extent, frequency and context in which a homeless person
may harm themselves 2) to investigate whether the use of substances is a risk factor
for a person’s engagement in self-injurious behavior, 3) to investigate socio-
demographic factors.
Method: 120 homeless people living in the wider area of Athens participated in this
research. The tools used are the Depression-Anxiety-Stress Scale, the Self-Esteem
Questionnaire, the Suicidal Ideation Questionnaire and the Self-Injury Statements
Questionnaire.
Results: Statistical analysis revealed that homeless people in this study show severe
levels of depression and anxiety, moderate levels of stress and self-esteem. In addi-
tion, it appeared that 34.2% of homeless people were experiencing suicidal ideation
and 15% reported that they wanted to harm themselves at that time. Most homeless
people reported cutting as a way of self-injury, while the type of self-injurious behav-
ior with the highest frequency was intense scratching. Accordingly, most homeless
individuals' self-injurious behavior served more intrapersonal (affect regulation, self-
punishment, marking distress ,anti-suicide ,anti-dissociation ,sensation seeking) than
interpersonal functions(interpersonal boundaries, interpersonal influence ,toughness,
autonomy ,self-care, peer bonding, revenge).Finally, it was found that homeless indi-
viduals who use substances tend to engage more frequently in self-injurious behav-
iors and have or have had a higher rate of suicidal ideation compared to homeless in-
dividuals who do not use substances.
Conclusion: The present study constitutes a first attempt to pinpoint the link between
homelessness, substance use and the manifestation of self-destructive behaviors, two
issues related to public health. The related findings show that the homeless population
is a particularly vulnerable one to drug abuse, but also in risk of presenting self-
destructive behaviors. Professionals who support homeless people should be aware of
this vulnerability, so as to ensure the timely identification, prevention and referral of
the aforementioned individuals to specialized mental health services.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
