Πεδίο της έρευνας για την παρούσα διδακτορική διατριβή υπήρξε η θεατρική δραστηριότητα που αναπτύχθηκε στη Θεσσαλονίκη από τις αρχές του 19ου αιώνα μέχρι το 1916, σε μια περίοδο μεγάλων ανακατατάξεων τόσο για την ελληνική επικράτεια όσο και για την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η έρευνα σταματά το 1916 γιατί η πυρκαγιά του 1917 άνοιξε ένα καινούργιο κεφάλαιο στην ιστορία της πόλης, αλλάζοντας τόσο την τοπογραφία της όσο και την κοινωνική της σύνθεση.
Η εργασία αυτή επικεντρώθηκε σε πολλαπλά ζητήματα γύρω από το θέατρο της Θεσσαλονίκης. Υπάρχει μια εκτενής αναφορά στο ιστορικό, κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε το θέατρο στη Θεσσαλονίκη, ενώ ταυτόχρονα διερευνήθηκε το κατά πόσον αλλά και πώς σημαντικά γεγονότα της εποχής επηρέασαν τη θεατρική ζωή της πόλης. Επίσης καταγράφηκαν λεπτομερώς όλοι οι επαγγελματικοί θίασοι που πέρασαν από τη Θεσσαλονίκη, ελληνικοί και ξένοι καθώς επίσης και το ρεπερτόριο που παρουσίασαν. Ακόμα θελήσαμε να καταδείξουμε ποια ήταν η συμβολή του Τύπου στην ανάπτυξη του θεάτρου στη Θεσσαλονίκη. Προκειμένου άλλωστε να αναδείξουμε τη στενή σχέση κοινωνίας-θεάτρου, ερευνήσαμε ένα μέρος της ερασιτεχνικής θεατρικής δραστηριότητας που εκδηλώθηκε στην πόλη. Μελετήσαμε το εβραϊκό ερασιτεχνικό θέατρο, θεωρώντας πως οι άξονες της έρευνάς μας στο συγκεκριμένο πεδίο μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την καταγραφή της ερασιτεχνικής θεατρικής δραστηριότητας και άλλων εθνικών κοινοτήτων της Θεσσαλονίκης της εποχής, οδηγώντας σε αντίστοιχα συμπεράσματα. Τέλος αναζητήσαμε όλους τους χώρους, θεατρικούς και μη που στέγασαν τις παραστάσεις των εκάστοτε θιάσων, προσπαθώντας να προσδιορίσουμε πώς οι συγκεκριμένοι χώροι διαμόρφωσαν την αντίληψη του κοινού για το θέατρο. Η αναζήτηση των θεατρικών χώρων της πόλης εξάλλου μας οδήγησε στους ανθρώπους που τους δημιούργησαν και συνέβαλλαν έτσι στη θεατρική ανάπτυξη της πόλης.
Η έρευνα αυτή ανέδειξε έτσι την πολυδιάστατη θεατρική ζωή της Θεσσαλονίκης της εποχής με την πολυπληθή παρουσία Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών που σταδιακά προσέλκυσαν μέσα στις θεατρικές αίθουσες ένα πολυάριθμο και πολύγλωσσο κοινό που προερχόταν τόσο από τις ανώτερες κοινωνικές τάξεις των διαφορετικών εθνικών κοινοτήτων, όσο και από τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα της πόλης. Οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης, μέσα από τις άοκνες προσπάθειες ελληνικών και ξένων θιάσων, αλλά και μέσα από το ερασιτεχνικό θέατρο, παρακολούθησαν ένα πλούσιο ελληνικό και ξένο ρεπερτόριο το οποίο τους έφερε σε επαφή με κείμενα της ελληνικής και παγκόσμιας δραματουργίας, μορφώνοντάς τους θεατρικά.
(EL)
The field of research for this doctoral thesis was the theatrical activity that took place in Thessaloniki from the early 19th century until 1916, a period of significant upheavals for both Greek territory and the Ottoman Empire. The research stops in 1916 because the fire of 1917 opened a new chapter in the city's history, changing both its topography and social composition.
The focus of this work was on multiple aspects of the theatre in Thessaloniki. There is an extensive discussion of the historical, social, economic, and political context within which theatre developed in Thessaloniki. The study explored also how significant events of the time influenced the city's theatrical life. Detailed records were also made of all professional theatre companies that passed through Thessaloniki, both Greek and foreign, along with the repertoire they presented. Additionally, the contribution of the press to the development of theatre in Thessaloniki was highlighted.
To underscore the close relationship between society and theatre, the amateur theatrical activity in the city was investigated. The study examined the Jewish amateur theatre, considering that the axes of the research in this specific field could be used to document the amateur theatrical activity of other ethnic communities in Thessaloniki during that era, leading to similar conclusions. Finally, all the venues, both theatrical and non-theatrical, that hosted the performances of various theatre companies were identified. This aimed to determine how these specific spaces shaped the audience's perception of theatre. The search for the theatrical spaces of the city also led to the individuals who created them, contributing to the theatrical development of the city.
This research thus highlighted the multidimensional theatrical life of Thessaloniki during that period, with a diverse presence of Greek and foreign artists who gradually attracted a diverse and multilingual audience from different social classes and ethnic communities. The residents of Thessaloniki, through the diligent efforts of both Greek and foreign theatre companies, as well as through amateur theatre, experienced a rich repertoire of Greek and foreign plays, exposing them to texts from Greek and global dramaturgy and shaping their theatrical sensibilities.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
