Ηκατάκτηση ενός νέου γλωσσικού κόσμου διαμορφώνεται μέσα από την αλληλεπίδρασηποικίλων διαπολιτισμικών, κοινωνικογλωσσολογικών, πραγματολογικών καιψυχογλωσσολογικών παραγόντων, οι οποίοι καθιστούν κάθε εκπαιδευτική διαδικασίαένα ανεπανάληπτο, αυτόνομο και πολυεπίπεδο φαινόμενο. Εξαιτίας αυτού ακριβώςτου στοιχείου πολυπλοκότητας, στο πλαίσιο κάθε μαθησιακής περίστασης αναδύονταιομοιότητες, διαφορές, αντιθέσεις και αποκλίσεις όσον αφορά τόσο στημεταδιδόμενη γλωσσική πραγματικότητα, όσο και σε εκείνη των διδασκόντων και τωνδιδασκομέμων, πραγματικότητες που αναμφίβολα παρουσιάζουν στοιχείαδιαφοροποίησης και μεταξύ τους.Κάθεγλωσσική πραγματικότητα διαμορφώνεται μέσα από ποικίλα πολιτισμικά καιπραγματολογικά στοιχεία, ενώ ακριβώς αυτά τα χαρακτηριστικά της γλώσσαςεπιδεικνύουν ουσιαστικές διαφορές, όσον αφορά τόσο στις ταυτότητες τωνμαθητευόμενων όσο και στη πολιτισμική τους διαμόρφωση. Η ίδια η δομή τωνσύγχρονων κοινωνιών και συνθηκών, οι ισχύουσες κοινωνικές περιστάσειςδιαμορφώνουν και διαμορφώνονται μέσα από τη διαφορετικότητα των ατόμων, τόσο ωςμεμονωμένων ταυτοτήτων, όσο και ως συνόλου, ως αλληλοεπιδρώμενων οντοτήτων.Βάσει αυτών των συλλογισμών θα έπρεπε στo πλαίσιο τηςΔιαπολιτισμικής Διδακτικής να διευκολύνεται η πρόσβαση στο νέο γλωσσικό κόσμο,κάτι το οποίο δύναται να εκπληρωθεί, όταν λαμβάνονται υπόψη τόσο στο σχεδιασμόόσο και στη διεξαγωγή του μαθήματος πολιτισμικοί, πραγματολογικοί,κοινωνιολογικοί και ψυχογλωσσολογικοί παράμετροι, οι οποίοι πλέον δεν αφορούνμόνο στη ταυτότητα των μαθητευόμενων ως μεμονωμένα άτομα, αλλά και στηνταυτότητα των μαθητευόμενων ως ομάδα αναγνωρίζοντας την εκ νέου ως φορέαστοιχείων και διαμορφωτή κάθε εμπλεκόμενης ταυτότητας στo πλαίσιο της μαθησιακήςδιαδικασίας.Ημαθησιακή πραγματικότητα διαμορφώνεται μέσα από την αλληλεπίδραση διαφορετικώνπολιτισμών και ο ίδιος η/ο μαθησιακά εμπλεκόμενη/ος ως ταυτότητα αποτελεί τομοναδικό στοιχείο αναφοράς και το μέσο γεφύρωσης των διαφορών μεταξύ της ατομικής γλωσσικής πραγματικότητας και του νέουδιαπολιτισμικού κόσμού, με την αποδοχή πολυεπίπεδων ρόλων τόσο ως μεμονωμένηοντότητα όσο και ως μέλος ενός συνόλου. Επομένως, ιδιαίτερα στις σύγχρονεςπαγκοσμιοποιημένες κοινωνίες, η αξιολόγηση, ταξινόμηση και κατανόηση διαπολιτισμικώνομοιοτήτων και διαφοροποιήσεων αναδεικνύεται ως κεντρικός παράγοντας κατά τηνεκμάθηση μίας ξένης γλώσσας, με στόχο την ανάπτυξη και διεύρυνση ικανοτήτων καιδεξιοτήτων τόσο κοινωνικών και επικοινωνιακών όσο και διαπολιτισμικών.Υπόαυτό το πρίσμα διαφαίνεται, ότι η ανάπτυξη και προώθηση διαπολιτισμικώνικανοτήτων διαμορφώνεται μέσα από την σύνθεση και την αλληλεπίδρασηδιαπολιτισμικών γλωσσικών πραγματικοτήτων. Επιδιωκόμενος στόχος της μαθησιακήςδιαδικασιάς παραμένει ωστόσο η συνεννόηση στη γλώσσα-στόχο μέσω της αντίληψηςτου νέου γλωσσικού κόσμου όχι πια ως ξένου, αλλά ως μιας νέας διαπολιτισμικήςπραγματικότητας, την οποία η/ο μαθησιακά εμπλεκόμενη/ος πρέπει να ανακαλύψεικαι της οποίας η επίδραση διαμορφώνεται και κατευθύνεται μέσα από την ταυτότητατης ομάδας, μέσα από τις αντιλήψεις των μεμονωμένων ατόμων, όπως και μέσα απότα κοινωνιολογικά και ψυχογλωσσολογικά στοιχεία κάθε εμπλεκόμενης ταυτότητας.Ταυτόχρονα, ως στόχος της διατριβής παραμένει η κατανόηση διαφορών μεταξύ τουοικείου και του κόσμου στόχου, των οποίων οι αντιθέσεις δύνανται να γεφυρωθούνμέσω του κατάλληλου μαθησιακού/διδακτικού σχεδιασμού, ώστε να αναπτυχθεί ηδιαπολιτισμική ικανότητα. Στο πλαίσιο των σύγχρονων πολυπολιτισμικών κοινωνιώνείναι απαραίτητο να αναγνωρίζεται αυτή ακριβώς η δυναμική που προκύπτειαπό τη διάδραση των ατόμων βάσει τηςδιαφορετικότητας της ως ένας βασικός παράγοντας της μαθησιακής διαδικασίας.Αναμφίβολα, η διαμεσολάβηση και η συνειδητή στοχοθεσία στην διαπολιτισμικήκατανόηση είναι στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες πρωταρχικής σημασίας,ώστε οι διδασκόμενοι/ες να βιώνουν το νέο εμπειρικό κόσμο ως ένα αναπόσπαστοκομμάτι της δομής της προσωπικότητάς τους, κατανοώντας αφενός το μη οικείο καιαφετέρου τοποθετώντας τον ίδιο τους τον εαυτό μέσα σε αυτό το νέο κόσμο. Έχονταςως βάση όλα τα παραπάνω, τίθεται η υπόθεση, ότι η ταυτότητα της ομάδας στο πλαίσιο της Διδακτικής των ΞένωνΓλωσσών αποτελεί δυναμικό διαμορφωτή ως προς την κατανόηση της νέας γλωσσικήςπραγματικότητας, τη διαμόρφωση μίας διευρυμένης άποψης για τον κόσμο και τηγεφύρωση πραγματολογικών και πολιτισμικών διαφορών. Η μαθησιακή διαδικασίαδύναται να θεωρηθεί ως ένας πολυπολιτισμικός και πλούσιος σε ερεθίσματα καιεπιρροές χώρος έκφρασης, μέσα στον οποίο προωθείται η ανάπτυξη ικανοτήτων καιστο πλαίσιο του οποίου η/ο μαθήτρια/τής συναντά τόσο τον ίδιο τον εαυτό του ωςμεμονωμένη οντότητα, αλλά και ως μέρος ενός διευρυμένου συνόλου, μεταβάλλονταςτην ίδια του την ταυτότητα. Η συνύπαρξη, η εμπλοκή στη διαδικασία και ηδιάδραση των εμπειρικών κόσμων των μαθητευόμενων με το νέο εμπειρικό κόσμοεξυπηρετεί τη διεύρυνση ικανοτήτων της ομάδας και θέτει τη συνολική διαδικασίασε μία πολυδιάστατη βάση. Σταπλαίσια της παρούσας διδακτορικής διατριβής ερευνώνται οι παράγοντες τηςταυτότητας της ομάδας στο πλαίσιο της Διαπολιτισμικής Διδακτικής. Η εμπειρικήέρευνα διευρύνθηκε λόγω των παγκόσμιων μεταβαλλόμενων συνθηκών εξαιτίας τηςπανδημίας από την έρευνα σε επίπεπδο δια ζώσης διδασκαλίας και στο κομμάτι πουαφορά σε διαδικτυακές και υβριδικές μορφές μαθημάτων, η σύγκριση των οποίωνδύναται να αποτελέσει αντικείμενο περαιτέρω έρευνας και αξιολόγησης σχετικά μεδιαφορετικές μορφές ύπαρξης της ταυτότητας του συνόλου, η οποία πλέον αποτελείμια εικονική ταυτότητα της ομάδας και της οποίας η επιρροή στην κατάκτηση τουνέου γλωσσικού κόσμου εξακολουθεί να είναι υπαρκτή. Για την διερέυνηση όλων τωνπαραπάνω, η εμπειρική έρευνα εμπεριέχει τόσο την εφαρμογή ενός διδακτικούσεναρίου με βάση τη Διαφοροποιημένη Μάθηση όσο και την αξιολόγηση τωναποτελεσμάτων με τη χρήση διαφόρωνποιοτικών και ποσοτικών εργαλείων, όπωςερωτηματολόγια, φύλλα αξιολόγησης ικανοτήτων και ποιότητας σεναρίου καιστατιστική ανάλυση αποτελεσμάτων προς τριγωνοποίηση της μεθοδολογίας τηςέρευνας. Ησυνολική απεικόνιση, καταμέτρηση, αξιολόγηση και καταγραφή των εμπειρικώναποτελεσμάτων καταλήγει σε προτάσεις ενσωμάτωσης του παράγοντα της ταυτότηταςτης ομάδας τόσο στο σχεδιασμό διδακτικού υλικού όσο και στην αναγνώρισή του ωςένα σημαντικό και βασικό παράγοντα ανάπτυξης της Διαπολιτισμικής Ικανότητας, μεσκοπό την ανάπτυξη συνειδητής κατανόησης αλλά και ανεκτικότητας και τηνενίσχυση των Επικοινωνιακών Ικανοτήτων στο πλαίσιο της γεφύρωσης πολιτισμικώνδιαφορών και της κατάκτησης νέων γλωσσικών κόσμων.Επιπλέον,γίνεται αντιληπτό, ότι η Σεναριακή Διδακτική δύναται να είναι η όψιμη επιλογήως μορφή διδασκαλίας για την ανάπτυξη γλωσσικών, διαπολιτισμικών καιεπικοινωνιακών ικανοτήτων στο μάθημα της Γερμανικής ως Ξένη Γλώσσα και σε άλλεςμορφές υβριδικής διδακτικής διαδικασίας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα τηςέρευνας, προκύπτουν νέα επιστημονικά ερωτήματα ως προς την πολυεπίπεδηλειτουργικότητα της ταυτότητας της ομάδας, τα οποία μπορούν στο μέλλον νααποτελέσουν έναυσμα νέων ερευνητικών εργασιών.
(EL)
Unterschiedliche Faktoren und Lernvoraussetzungen sowieEinflussdimensionen und Entwicklungsmöglichkeiten prägen und steuern dasErwerben einer neuen Sprachwelt, wobei sich die Einzigartigkeit des Prozessesjeder Lernsituation als einmalig und unwiederholbar deuten lässt. Spracheselbst wird als eine neu zu erobernde Welt betrachtet, die mehrmals abweichend,verwirrend oder sogar gegensätzlich im Vergleich zu der eigenen wirkt. Aufgrundder Komplexität des Unterrichtsgeschehens in einer jeglichen Lernsituation ergeben sich Gemeinsamkeiten, Differenzen,Gegensätze und Abweichungen, die sich sowohl in Bezug auf die zu vermittelndeSprachrealität als auch auf die Realität der Lehrenden und die der Lernendenverstehen lassen; Realitäten, die in allen erwähnten Fällen unausweichlichwesentliche Differenzierungsmerkmale aufweisen. Jede Sprache wird durch unterschiedliche kulturelle undpragmatische Merkmale geprägt, während genau diese sprachlichen Merkmalewesentliche Unterschiede vorweisen, was die Identitäten der Lernenden und derenkulturelle Ausprägungen angeht. Der Aufbau der heutigen Gesellschaften und dieherrschenden globalisierten sozialen Umstände werden von der Diversität derLernenden sowie von der Identität der Lernergruppe als Ganzes geprägt. Αufbauend auf dieser Grundlage sollten entsprechende didaktische Konzeptualisierungen,Modelle und Lernszenarien entwickelt werden, damit effektiv und optimal gelerntund gelehrt werden kann. Die Eröffnung der Möglichkeit des Zugangs zu neuen,interkulturellen Sprachwelten soll in der mehrdimensionalen Realität desfremdsprachlichen Unterrichts als wesenttlicher Bestandteil der Planungund Durchführung des Lernprozessesangesehen werden und lässt sich unter bestimmten pragmatischen, kulturellen,soziolinguistischen und psycholinguistischen Parametern erweisen, die von denLernenden sowohl als Individuen als auch als Gruppe als eine erweiterteVariable der Lernsituation erkannt und im Lernprozess berücksichtigt werdensollten. einschließen. Die Unterrichtsrealität wird also durch dasZusammenwirken von unterschiedlichen Kulturen geprägt, während die/der Lernendeals Individuum als das einzige Bezugselement und Mittel zur Überbrückung derKluft zwischen der neuen interkulturellen Sprachwelt und der eigenen steht,indem jede/jeder Gruppenteilnehmende vielschichtige Rollen sowohl alsIndividuum als auch als Teil eines Ganzen aufnimmt. Die Zuordnung und dasWahrnehmen von kulturellen Ähnlichkeiten und Differenzen gehört in hohem Gradezu den zentralen Aspekten des Erlernens einer Fremdsprache, besonders in denheutigen globalisierten Gesellschaften, so dass die/der Lernende auf dasEntfalten und Erweitern von sozialer, kommunikativer sowie kulturellerKompetenz abzielen kann. Anhand der vorliegenden Anmerkungen wird es ersichtlich,dass das Entwickeln und Fördern vonKulturkompetenz durch die Zusammensetzung und Wechselwirkung voninterkulturellen Sprachrealitäten geprägt werden. Erstrebenswertes Ziel dabeiist, sich in der fremden Sprache verstanden zu werden, indem die neue Weltnicht mehr als fremde empfunden wird, sondern als eine neu zu entdeckendeinterkulturelle Realität, deren Wirkung und Einstellungen sowie die eigenensoziolinguistischen und psycholinguistischen Merkmale durch die Identität derLernergruppe gesteuert werden können. Es geht um das Vermindern und Wahrnehmenvon Differenzen, deren Gegensatz zum Eigenen durch das effektive Planen derLehrenden überbrückt wird, um zum Entfalten von Kulturkompetenz zu kommen.Gerade in den heutigen multikulturellen Gesellschaften wird es erforderlich,die durch die Interaktion der Lernenden entstehende Dynamik auf Grundlage ihrerUnterschiedlichkeit als einen zentralen Aspekt des Unterrichts zu erkennen, waszur Überbrückung der Kluft zwischen der zu vermittelnden Sprachwelt und der eigenen beitragen kann. Es ist imWeiteren unumstritten, dass das Vermitteln und das bewusste Abzielen aufinterkulturelles Verständnis in den heutigen multikulturellen Gesellschaftenvorrangig sind, so dass die Lernenden die neue Erfahrungswelt als ein Teilihrer eigenen Persönlichkeitsstruktur annehmen, indem sie das Fremde wahrnehmenund gleichzeitig sich selbst in diesem Fremden zurechtfinden. Auf dieser Grundage aufbauend wird es angenommen, dassGruppenidentität im Rahmen der Fremdsprachendidaktik als ein dynamischer Faktorzu sehen ist, mithilfe dessen die Lernenden die neue Sprachweltwahrnehmen, eine neueWeltanschauung bilden und pragmatischeund kulturelle Differenzen überwinden können. DerLernprozess wird als ein multikultureller, kompetenzfördernder undeinflussreicher Ausdrucksraum angesehen, worin die Lernenden sowohl alseinzelne Wesen als auch als Teile eines erweiterten Ganzen einander begegnenund sich selbst ständig verwandeln. Das Mitwirken, das Einbeziehen und dasInteragieren der Erfahrungswelten der Lernenden und der neuen sprachlichenErfahrungswelt dienen zur Erweiterung der Kompetenzen der Gruppe, was denganzen Prozess auf eine mehrdimensionale Basis stellt. Die Erforschung dieser Aspekte der Gruppenidentität imRahmen der Interkulturellen Fremdsprachendidaktik steht als zentraleFragestellung der vorliegenden Dissertation. Das Forschungsvorgehen wurdeaufgrund der veränderten globalen Umstände wegen der Corona-Pandemie erweitert,was den Bereich vom Online-Unterricht und von Hybriden Lernumgebungen betrifft.Das Vergleichen von unterschiedlichen Lernformen kann wesentlichewissenschaftliche Bereiche eröffnen, durch deren Zuordnen und Erforschengrundsätzliche Erkenntnisse über unterschiedliche Formen des Entfaltens derGruppenidentität als Ganzes eingebracht werden können, indem dieGruppenidentität eine virtuelle Form einer Entität entfaltet, deren Einflussbeim Aneignen von neuen Sprachwelten trotz unterscheidlicher Lernform nochvorhanden ist. Die empirische Forschung, die im Rahmen der vorliegendenDissertation stattfindet, wird aufgrund der veränderten Bedingungen in einemethodisch-didaktische Annäherung in Form eines Lernszenarios auf der Grundlagedes Differenzierten Lernens und in eine Erforschung und Bewertung derErgebnisse geteilt, die durch das Anwenden unterschiedlicher qualitativen undquantitativen methodologischen Ansätzen kategorisiert werden können, wie zumBeispiel durch das Anwenden von Fragebögen, Evaluationsfragebögen und Aufgaben,Bewertungsraster zur Beobachtung des Entfaltens der Kompetenzen und desAufbauens von Toleranz innerhalb der Gruppe. Die ergebenen Daten wurdenstatistisch analysiert, um Schlussfolgerungen zu ziehen. Die Erarbeitung, Analyse und Intepretation der Ergebnissebringen Vorschläge in den Vordergrund, was das Einbeziehen der Gruppenidentitätals Bestandteil und bestimmender Faktor des Lernprozesses betrifft, damit dieGruppenteilnehmenden Interkulturelle Kompetenz entwickeln können und auf das Wahrnehmen, Akzeptierenund Verstärken von kommunikativer Kompetenz im Rahmen der Überbrückung voninterkulturellen Differenzen beim Erwerben einer neuen sprachlichen Weltabzielen. Zusätzlich wird es erforderlich, dass die Szenariendidaktik als diegeeignete Auswahl als didaktischer Ansatz und Lernform angesehen werden soll,um angemessene Kompetenzen entwickeln zu können und um kommunikative Kompetenzeim Rahmen der Didaktisierung des Deutschen als Fremdsprache im Präsenz-,Online- und im hybriden Unterricht zu entfalten. Laut der Ergebnisse des Forschungsvorgehens ergeben sich neue wissenschaftliche Fragestellungen, wasdie multidimensionale Funktionalität der Gruppenidentität betrifft, die in derZukunft erheblicher erforscht werden kann.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
