Η εποχή των Κομνηνών (1081-1185) υπήρξε μία περίοδος σημαντικών εξελίξεων για τη Βυζαντινή αυτοκρατορία, τόσο σε πολιτικό, όσο και σε οικονομικό, κοινωνικό και διοικητικό επίπεδο. Η κατάκτηση της Μικράς Ασίας από τους Τούρκους την περίοδο 1071-1081, μίας περιοχής η οποία είχε αποτελέσει την εδαφική βάση της αυτοκρατορίας για τουλάχιστον τέσσερις αιώνες, αποτέλεσε σοβαρό πλήγμα για το Βυζάντιο και ανατάραξε την τοπική κοινωνία σε πρωτοφανή βαθμό. Την κρίση ανέλαβε να αντιμετωπίσει ο Αλέξιος Α΄ (1081-1118), ο οποίος, αφού επανάφερε τον έλεγχο στις δυτικές και βόρειες επαρχίες της αυτοκρατορίας νικώντας τους Νορμανδούς και τους Πετσενέγγους εισβολείς, ανακατέλαβε με τη βοήθεια των δυνάμεων της Α΄ Σταυροφορίας (1096-1099) ένα σημαντικό τμήμα της Μικράς Ασίας, που περιελάμβανε κυρίως τις εύφορες πεδιάδες της δυτικής χερσονήσου και τα παράλια. Η αποκατάσταση της βυζαντινής κυριαρχίας στα ανακτηθέντα εδάφη απαιτούσε την αναδιοργάνωση της άμυνας και της διοίκησης σε αυτά, έργο που κλήθηκαν να φέρουν εις πέρας τόσο ο ίδιος, όσο και οι διάδοχοι του, ο Ιωάννης Β΄ (1118-1143) και ο Μανουήλ Α΄ (1143-1180). Το σύστημα της επαρχιακής και στρατιωτικής διοίκησης που αναδείχθηκε μέσω της διαδικασίας αυτής διέφερε σημαντικά από την παραδοσιακή θεματική οργάνωση των προηγούμενων αιώνων, η οποία έτσι κι αλλιώς είχε υποστεί σημαντικές αλλαγές κατά τον 10ο και τον 11ο αιώνα.
Μέσω της παρούσας διπλωματικής εργασίας επιχειρείται η εξέταση τους του συστήματος αυτού, των χαρακτηριστικών και των λειτουργιών του, όπως υφίστατο στη Μικρά Ασία των Κομνηνών. Εξαιτίας της έλλειψης εξειδικευμένων πηγών όπως εγχειρίδια που να πραγματεύονται διοικητικά ζητήματα, η έρευνα αξιοποιεί τα έργα των ιστορικών και τα διαθέσιμα επίσημα έγγραφα της περιόδου, καθώς και αρχαιολογικά τεκμήρια. Αρχικά παρουσιάζεται ο γεωγραφικός χώρος της Μικράς Ασίας των Κομνηνών, μέσω των σημαντικότερων πολεμικών και πολιτικών γεγονότων που οδήγησαν στην ανάκτησή της, καθώς και του οχυρωματικού δικτύου που εγκαθίδρυσαν και ενίσχυσαν οι τρεις αυτοκράτορες της περιόδου με σκοπό την ανασύσταση της άμυνας και την επαναφορά των επαρχιών υπό αυτοκρατορικό έλεγχο. Στη συνέχεια γίνεται η απόπειρα να διαμορφωθεί μία συνολική εικόνα της αναδιοργανωμένης επαρχιακής διοίκησης και των νέων θεμάτων στην περιοχή, με την ξεχωριστή εξέταση κάθε περιοχής στον βαθμό που το επιτρέπουν οι διαθέσιμες πληροφορίες. Στο ίδιο κεφάλαιο αναλύεται η οικονομική διάσταση της επαρχιακής διοίκησης. Τέλος, εξετάζεται η στρατιωτική διοίκηση και τα χαρακτηριστικά του βυζαντινού στρατού των Κομνηνών, πάντα σε σχέση με τις επαρχίες της Μικράς Ασίας, την άμυνα και την ασφάλεια των οποίων αυτός εξασφάλιζε. Στόχος της παρούσας έρευνας είναι η διαμόρφωση μίας συνολικής εικόνας της επαρχιακής και στρατιωτικής διοίκησης στη Μικρά Ασία και η αποτίμηση της συμβολής των Κομνηνών αυτοκρατόρων στην αναδιοργάνωση του συστήματος αυτού.
(EL)
The Komnenian era (1081-1185) was a period of significant developments for the Byzantine Empire, both in political, economic, social and administrative terms. The conquest of Asia Minor by the Turks in 1071-1081, a region which had been the territorial base of the empire for at least four centuries, was a serious blow to Byzantium and upset local society to an unprecedented degree. It fell to Alexios I (1081-1118) to deal with the crisis, who, after regaining control of the western and northern provinces of the empire by defeating the Normans and the Petenengian invaders, recaptured a significant part of Asia Minor, mainly the fertile plains of the western peninsula and the coastlines, with the help of the forces of the First Crusade (1096-1099). The restoration of Byzantine authority over the recovered territories required the reorganisation of their defence and administration, a task which both he and his successors, John II (1118-1143) and Manuel I (1143-1180), were called upon to carry out. The system of provincial and military administration that emerged through this process differed significantly from the traditional thematic organisation of the previous centuries, which in any case had undergone significant changes in the 10th and 11th centuries.
Through the present thesis an attempt is made to examine this system, its characteristics and its functions, as it operated in Asia Minor during the Komnenian period. Due to the lack of specialized sources such as treatises dealing with administrative issues, this research utilizes the works of historians and available official documents of the period, as well as archaeological evidence.The geographical area of Asia Minor under the Komnenoi is initially presented through the major military and political events that led to its recovery, as well as the network of fortifications established and reinforced by the three emperors of the period in order to rebuild its defences and bring the provinces back under imperial control. An attempt is then made to form an overall picture of the reorganized provincial administration and the new issues in the region, with each region being examined separately as far as the available information allows. In the same chapter the economical aspects of the provincial administration are analysed. Finally, the military administration and the characteristics of the Byzantine army of the Komnenoi are examined, always in relation to the provinces of Asia Minor, the defence and security of which it provided.
The aim of this research is to form a comprehensive picture of the provincial and military administration in Asia Minor and to assess the contribution of the Komnenian emperors to the reorganization of this system.
(EN)
/aggregator-openarchives/portal/institutions/uoa
