Ἐνδιαφέρον ὅμως ἰδιαίτερο παρουσιάζει καί ὁ συντάκτης τοῦ ὑπό ἐξέταση ἐγκωμιαστικοῦ λόγου, ὁ Σωφρόνιος Ἱεροσολύμων (†638), ὁ ὁποῖος ἔχοντας σπουδάσει ρητορική ἦταν διακεκριμένος σοφιστής. Ὑπῆρξε περιπλανώμενος ἀσκητής – προσκυνητής, βιογράφος, ἐγκωμιαστής, ποιητής, ὑμνογράφος καί Πατριάρχης. Ἦταν πνευματικό παιδί καί φίλος τοῦ Ἰωάννη Μόσχου (†619), συγγραφέα τοῦ περίφημου Λειμωναρίου, στή σύνταξη τοῦ ὁποίου πιθανόν ἐνεπλάκη προσωπικά, καί τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη τοῦ Ἐλεήμονος, Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας (609 – 619), τόν ὁποῖο μέ τόν Ἰωάννη Μόσχο διακόνησαν μέ πίστη καί ἀφοσίωση. Ὄντας ἐξέχων ὀρθόδοξος θεολόγος ἱεράρχης τῆς ἐποχῆς του κατέστη ὁ πνευματικός διδάσκαλος τοῦ Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, ὁ ὁποῖος συνέχισε τήν πολεμική ἐπιχειρηματολογία τοῦ Ἁγίου Σωφρονίου κατά τῆς αἱρέσεως τοῦ Μονοθελητισμοῦ μετά τόν θάνατό του. Ὁ Ἅγιος Σωφρόνιος Ἱεροσολύμων ἀποδείχθηκε ἕνας σπουδαῖος θεολόγος, ἡ παρέμβαση τοῦ ὁποίου ὑπῆρξε καθοριστική γιά τήν καταπολέμηση τοῦ Μονοθελητισμοῦ, ὁ ὁποῖος συγκλόνισε βαθύτατα καθ’ὅλο τόν Ζ΄ αἰώνα ὄχι μόνο τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἀλλά καί ἐν γένει τή Βυζαντινή αὐτοκρατορία, ἀφοῦ ὁ ἀγώνας γιά τή διατήρηση τῆς συνοχῆς καί τῶν συνόρων τῆς βυζαντινῆς ἐπικράτειας κατέστησε τούς ἀντιχαλκηδόνιους τῆς Αἰγύπτου καί τῆς Συρίας σημαντικό παράγοντα γιά τήν ἀπόκρουση τῶν Περσῶν ἀρχικά καί τῶν Ἀράβων ἀργότερα.
Τά σπάνια ρητορικά καί φιλολογικά χαρίσματά του τά ἀποτύπωσε ὄχι μόνο στά ἀκραιφνῶς δογματικά ἔργα του, ἀλλά καί στή συγγραφή τῶν λόγων καί στή σύνθεση Ὕμνων. Οἱ Λόγοι του ὑπῆρξαν βαθύτατα δογματικοί καί ὁ ζῆλος του γιά τήν ὀρθή πίστη ἀκατάβλητος ἀκόμη καί κατά τό βαθύ γῆρας, ἐνῶ ἡ θεολογία του ἀποτέλεσε τή βάση τῶν συνοδικῶν ἀποφάσεων τῆς ΣΤ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ὁ ἐμβληματικός αὐτός Ἱεράρχης ἐκοιμήθη ὡς Πατριάρχης τῆς Ἁγίας Πόλεως τῶν Ἱεροσολύμων, τήν ὁποία καί παρέδωσε στούς Ἄραβες μουσουλμάνους κατακτητές τό 638 μ.Χ, προκειμένου νά ἀποτρέψει τήν καταστροφή τῆς πόλης καί τόν σφαγιασμό τῶν κατοίκων της.
(EL)
Of particular interest, however, is the author of the eulogy under examination, Sophrony of Jerusalem (†638), who, having studied rhetoric, was a distinguished sophist. He was a wandering ascetic – pilgrim, biographer, eulogist, poet, hymnographer and Patriarch. He was a spiritual child and friend of John Moschus (†619), author of the famous Lemonarius, in the writing of which he was probably personally involved, and of Saint John the Merciful, Patriarch of Alexandria (609 – 619), whom he and John Moschus served with faith and devotion. Being a prominent Orthodox theologian hierarch of his time, he became the spiritual teacher of Maximus the Confessor, who continued the polemical argumentation of Saint Sophrony against the heresy of Monothelitism after his death. Saint Sophrony of Jerusalem proved to be a great theologian, whose intervention was decisive in the fight against Monothelitism, which profoundly shook not only the Orthodox Church, but also the Byzantine Empire in general, throughout the 7th century, since the struggle to maintain the cohesion and borders of the Byzantine empire made the Anti-Chalcedonians of Egypt and Syria an important factor in repelling the Persians initially and the Arabs later.
He displayed his rare rhetorical and philological gifts not only in his intensely dogmatic works, but also in the writing of sermons and the composition of hymns. His sermons were profoundly dogmatic and his zeal for the true faith was unwavering even in his old age, while his theology formed the basis of the synodal decisions of the Sixth Ecumenical Council. This emblematic Hierarch died as Patriarch of the Holy City of Jerusalem, which he surrendered to the Arab Muslim conquerors in 638 AD, in order to prevent the destruction of the city and the massacre of its inhabitants.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
