Τα εδώδιμα χόρτα αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της ελληνικής παράδοσης ήδη από την αρχαιότητα κι έχουν χρησιμοποιηθεί τόσο ως μέρος της διατροφής των τοπικών πληθυσμών, όσο και ως πολύτιμα φυτοθεραπευτικά προϊόντα. Στις μέρες μας, πληθώρα επιστημονικών μελετών εξαίρουν τις ευεργετικές τους ιδιότητες για τον ανθρώπινο οργανισμό αφού είναι πλούσιες πηγές βιοδραστικών αντιοξειδωτικών ουσιών, όπως τα φλαβονοειδή και τα φαινολικά οξέα.
Η συγκεκριμένη εργασία εστιάζει στη φυτοχημική μελέτη των υδατικών εκχυλισμάτων κατόπιν βρασμού επτά βρώσιμων χόρτων που καταναλώνονται στην Ελλάδα. Η πόση του νερού από το βράσιμο των χόρτων, αποτελεί συνηθισμένη πρακτική μεταξύ των κατοίκων της χώρας μας και ιδιαιτέρως στις περιοχές παραγωγής και συλλογής των φυτών, εφόσον θεωρείται ότι συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του ήπατος, του ουροποιητικού και του γαστρεντερικού συστήματος. Συγκεκριμένα, αναλύθηκαν τα αφεψήματα των χόρτων με τις κοινές ονομασίες αγκιναράκι (Centaurea raphanina), γουρουνάκι (Carthamus spp.), λαδάκι (Crepis spp.), καβουράκι (Cichorium spp.), σταμναγκάθι (Cichorium spinosum), ζωχός (Sonchus asper) και βλίτο (Amaranthus blitum).
Την εκχύλιση των φυτών ακολούθησε σε κάποιες περιπτώσεις ο εμπλουτισμός των εκχυλισμάτων με πολυμερικές ρητίνης προσρόφησης (XAD resins) και ο ποιοτικός έλεγχος των εκχυλισμάτων με χρωματογραφικές και φασματοσκοπικές τεχνικές και ειδικότερα με TLC, HPLC-PDA, UHPLC-ESI-HRMS και MS/MS. Από τα προφίλ UHPLC-ESI-HRMS και κατόπιν σύγκρισης με τη βιβλιογραφία, κατέστην δυνατή μία αρχική εκτίμηση των περιεχόμενων σε κάθε εκχύλισμα μεταβολιτών. Από όλα τα εκχυλίσματα, αυτά των φύλλων της Centaurea raphanina και του Carthamus spp., φάνηκαν να παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και προχώρησαν σε κλασμάτωση προς απομόνωση δευτερογενών μεταβολιτών. Για την απομόνωση των ουσιών, έγινε χρήση των χρωματογραφικών τεχνικών FCPC, στήλη χαμηλής πίεσης silica και Sephadex LH-20. Η ταυτοποίηση της δομής των μεταβολιτών πραγματοποιήθηκε κατόπιν μελέτης φασμάτων HRMS και 1D & 2D NMR.
Από το υδατικό εκχύλισμα των φύλλων της Centaurea raphanina, απομονώθηκαν και ταυτοποιήθηκαν 4 μεταβολίτες, εκ των οποίων μία φλορογλουκινόλη, ένας γλυκοσίδης του φαινυλοπροπανοϊκού οξέος και δύο φλαβανόνες. Από το υδατικό εκχύλισμα των φύλλων του Carthamus spp., ταυτοποιήθηκαν 2 μεταβολίτες που ανήκουν στην κατηγορία των φλαβονοειδών.
Όλα ή ορισμένα από τα εκχυλίσματα (αναλόγως της δυσκολίας εκπόνησης και του κόστους της εκάστοτε βιοδοκιμασίας) εστάλησαν σε συνεργαζόμενα εργαστήρια βιολογικών ελέγχων όπου και μελετήθηκαν για την πιθανή in vitro αντιοξειδωτική (αναστολή ελεύθερης ρίζας DPPH) και αντικαρκινική τους δράση, για την ικανότητά τους να επάγουν τη δράση των φαιών λιποκυττάρων in vitro και για την πιθανή ικανότητα in vivo ενεργοποίησης του πρωτεασώματος και του μονοπατιού αντιοξειδωτικής απόκρισης Nrf2/Keap1 στον οργανισμό μοντέλο Drosophila melanogaster, όπου κάποια παρουσιάσαν ενδιαφέροντα αποτελέσματα.
Τέλος, στο εργαστήριό μας πραγματοποιήθηκε in vitro μελέτη της Φάσης Ι του μεταβολισμού του εκχυλίσματος της Centaurea raphanina με τη χρήση μικροσωμικών ενζύμων απομονωμένων από το ήπαρ αρσενικών αρουραίων και τα αποτελέσματα αξιολογήθηκαν με τη χρήση των τεχνικών UHPLC-ESI-HRMS και HR-MS/MS.
(EL)
Edible greens have served as an integral part of Greek tradition even since the Ancient times and they have been used both as a nutritional element but also as valuable phytotherapeutic products. Nowadays, numerous scientific studies highlight their beneficial properties for the human body, since they are regarded as rich sources of antioxidant bioactive compounds, such as flavonoids and phenolic acids.
The current project aims at the phytochemical analysis of the aqueous extracts obtained after the boiling of seven edible plants consumed in Greece. Drinking of the water after boiling constitutes a common practice among native inhabitants and especially of the regions where the plants are grown and collected. The decoctions are said to contribute to the better function of the urinary tract, the gastrointestinal system and the liver. In this study, the decoctions of the plants with the common names “agkinaraki” (Centaurea raphanina), “gourounaki” (Carthamus spp.), “ladaki” (Crepis spp.), “kavouraki” (Cichorium spp.), “stamnagkathi” (Cichorium spinosum), “zohos” (Sonchus asper), and “vlito” (Amaranthus blitum) were analyzed.
The extraction of the plants’ leaves followed, in some cases, the enrichment of the extracts with polymeric adsorbance resins (XAD) and the qualitative control of the extracts with chromatographic and phasmatometric tecniques such as TLC, HPLC-PDA, UHPLC-ESI-HRMS and MS/MS. From the UHPLC-ESI-HRMS profiles of the extracts, a first evaluation of the containing secondary metabolites was obtained. From the available extracts, those of Centaurea raphanina and Carthamus spp. were the most promising and thus, they were later subjected to chromatographic fractionation with the tecniques of FCPC, silica column and Sephadex LH-20 column, in order to isolate their secondary metabolites. The structure elucidation of the compounds was carried out using HRMS and 1D & 2D NMR phasmatometric tecniques.
From the decoction of the leaves of Centaurea raphanina, 4 metabolites were isolated and identified, including a phloroglucinol, a phenylpropanoid glucoside and two flavanones and from the decoction of the leaves of Carthamus spp. 2 flavonoids were isolated and identified.
All or some of the extracts (depending on the difficulty and the cost of the bioassay) were sent to colaborating biological laboratories, where a number of biological activities were evaluated, including their in vitro antioxidant (DPPH free radical inhibition) and anti-tumor effect, their ability to activate brown adipocytes in vitro, as well as their ability to activate in vivo the proteasome and the antioxidant response pathway Nrf2/Keap1 in the model organism Drosophila melanogaster. Overall, some of the extracts exhibited interesting results.
Finally, the in vitro evaluation of the Phase I metabolism of the Centaurea raphanina enriched extract by male rat liver microsomes was carried out in our laboratory and the results were assessed by using the UHPLC-ESI-HRMS and HR-MS/MS tecniques.
(EN)
/aggregator-openarchives/portal/institutions/uoa
