Οι μη τυπικές μέθοδοι εκπαίδευσης ενισχύουν το κίνητρο των διδασκομένων να μάθουν για θέματα που σχετίζονται με την επιστήμη. Από τα πλέον καταλληλότερα περιβάλλοντα για την εφαρμογή τέτοιων μεθόδων αποτελούν τα μουσεία επιστημών. Καθώς βρισκόμαστε στα πρόθυρα της έκτης μαζικής εξαφάνισης της Γης, που απειλεί ένα συνεχώς αυξανόμενο αριθμό ειδών, η ανάγκη για διδασκαλία και ευαισθητοποίηση γύρω από τα ζητήματα απειλών και κινδύνων που αντιμετωπίζει η βιοποικιλότητα του πλανήτη είναι περισσότερο από επιτακτική. Τα μουσεία, όντας ευρέως προσβάσιμα στο κοινό και παρουσιάζοντας μουσειακές συλλογές και εκθέματα, συχνά υποστηριζόμενα και εμπλουτισμένα από οπτικοακουστικό υλικό, έχουν σχεδιαστεί για να προσελκύσουν την προσοχή των επισκεπτών και μπορούν να αποτελέσουν το ιδανικό περιβάλλον για την επικοινωνία θεμάτων που σχετίζονται με τη βιολογία διατήρησης. Σκοπός αυτής της εργασίας ήταν η ανάπτυξη ενός προγράμματος με βάση τα μουσεία, το οποίο, χρησιμοποιώντας μη τυπικές μεθόδους μάθησης, θα επιτρέψει στους μαθητές να εξοικειωθούν με τα κύρια προβλήματα βιολογίας διατήρησης των ζωικών ειδών, αλλά και να αναπτύξουν το αίσθημα της ευθύνης και του προβληματισμού για το συγκεκριμένο θέμα. Η έρευνά μας επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη ενός εκπαιδευτικού προγράμματος για το ζωολογικό μουσείο του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το πρόγραμμα βοηθά στην εξοικείωση των μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με τις απειλούμενες κατηγορίες ειδών σύμφωνα με τα κριτήρια της Διεθνούς Ένωσης για την Προστασία της Φύσης (International Union for Conservation of Nature). Επιπλέον, τους φέρνει αντιμέτωπους με τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στα είδη των ζώων, ενώ ταυτόχρονα προάγει την ευαισθητοποίηση τους γύρω από τα ζητήματα της διατήρησης των ειδών που κινδυνεύουν. Εστιάζει σε ενδημικά είδη της Ελλάδας, καθότι είναι αξιοσημείωτο το ποσοστό των ειδών πανίδας της Ελλάδας που εντάσσεται στις προαναφερθείσες κατηγορίες. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος πραγματοποιήθηκε εισαγωγή και περιήγηση στα εκθέματα του μουσείου, ενώ παράλληλα χρησιμοποιήθηκαν πλούσιο έντυπο εκπαιδευτικό υλικό και τεχνολογίες αιχμής, όπως tablets και QR codes. Συνοπτικά το παρόν πρόγραμμα, βασισμένο στην ανακαλυπτική μάθηση, ενθαρρύνει τους μαθητές να εξερευνήσουν το χώρο του μουσείου και τα εκθέματά του, ενώ παράλληλα ανακαλύπτουν πληροφορίες για τα απειλούμενα είδη ζώων, τη φυσιολογία τους, τις ιδιαιτερότητες των ενδιαιτημάτων τους, τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν, αλλά και τρόπους διατήρησής τους στη φύση. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν 59 μαθητές ηλικίας από 13 μέχρι 15 ετών, από τρία διαφορετικά σχολεία του νομού Αττικής. Για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του προγράμματος, οι μαθητές κλήθηκαν να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο και μια ιστορία σε μορφή comics στην οποία εκπροσωπούν τα ζώα που πρέπει να πάρουν αποφάσεις και να φανταστούν τις συνέπειες των ανθρώπινων ενεργειών στα φυσικά τους οικοσυστήματα. Αξιολογώντας τις απαντήσεις των μαθητών, είναι σαφές πως το συγκεκριμένο πρόγραμμα συνεισφέρει στη γνωστική ανάπτυξη ως προς τα συγκεκριμένα ζητήματα, αφού σε όλες τις ερωτήσεις γνωστικού περιεχομένου η πλειοψηφία των μαθητών απάντησε ορθά, υποδεικνύοντας πως οι μαθητές κατανόησαν τις αντίστοιχες έννοιες. Επίσης, το πρόγραμμα προάγει τον υγιή προβληματισμό και την ευαισθητοποίηση γύρω από το ζήτημα της διατήρησης των οικοσυστημάτων, κάτι που αντικατοπτρίζεται στις απαντήσεις των μαθητών στην ιστορία με τη μορφή comics. Εκεί, η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών παρουσιάζει τα ζώα να προσπαθούν να βρουν λύση σε ένα ζήτημα καταστροφής του ενδιαιτήματός τους. Τέλος, οι ίδιοι οι μαθητές δήλωσαν την αρέσκεια τους ως προς την παρακολούθηση του συγκεκριμένου προγράμματος.
(EL)
Non typical education methods have been found to enhance student’s motivation to learn, especially science related subjects and topics. One of the most suitable environments for the application of such methods can be a science museum. As we are on the verge of the Earth’s sixth mass extinction and the increasing number of endangered animal species is present, the need for education and awareness around the issues of vulnerability of animal species is more than mandatory. Museums, being widely accessible to the public and featuring collections and exhibitions, often supported by audiovisual content, are designed to attract visitors' attention and, therefore, can be the ideal environment for communicating biology-related topics, namely issues related to the field of conservation biology. The aim of this study was to develop a museum-based program that, using non typical learning methods, will allow students to become familiar with the major problems of conservation biology, but also help them develop a sense of responsibility and raise concern about this topic. Our research focused on the development of an educational program at the zoological museum of the National and Kapodistrian University of Athens. The program aims to accustom secondary school students with the International Union for Conservation of Nature's endangered species categories and the impact of human activity on animal species, and raise students' awareness of the conservation issues of species that are in danger. It focuses on endemic species of Greece, as the percentage of fauna species in Greece that falls into the categories mentioned above is remarkable. This program includes an introduction and self-guided tours around the exhibitions of the museum, supported by educational materials and guides as well as state-of-the-art technologies, such as tablets and QR codes for more efficient information. Based on discovery learning, it encourages the students to explore the museum area and its specimens, discover the endangered animal species and learn about their conservation status in nature, their physiology, the peculiarities of their habitats, the danger they face, but also the methods that can be applied for their conservation in nature. 59 students aged 13 to 15 from three schools in the prefecture of Attica participated in this program. To evaluate the effectiveness of the program, the students are required to complete a questionnaire and a comic-story, in which they represent the animals that have to make decisions and imagine the consequences of human actions on their natural ecosystems. Evaluating the students' answers, it is clear that the specific program can adequately transmit the knowledge regarding the specific issues, since in all the knowledge quiz questions the majority of the students answered correctly, pointing to the fact that the students understood the taught concepts. The program also promotes questioning and awareness around the issue of ecosystem conservation, which is reflected in students' responses to the story in the form of comics, where the vast majority of students presented the animals trying to find a solution to the problem of the destruction of their habitat. Finally, the students expressed their satisfaction according to the attendance to this program.
(EN)
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
