Οι γυναίκες ενάντια στον πόλεμο και τον φασισμό του Χίτλερ ακολούθησαν την πρόγονό τους και το πρωταρχικό ένστικτο για αντίσταση στην εξουσία και τον πόλεμο καθώς και για τη φροντίδα των νεκρών και των ζωντανών. Αυτό που κατάφεραν οι Αντιγόνες εκείνης της εποχής, αργότερα αποσιωπήθηκε, υποτιμήθηκε ή καλύφθηκε συστηματικά από ένα ανδρικό ηρωικό έπος. Στο συλλογικό αφήγημα κυριάρχησαν μόνο ήρωες που έκαναν το καθήκον τους για την πατρίδα και θύματα που διώχθηκαν και σκοτώθηκαν. Ανάμεσα σε αυτούς τους δύο πόλους άλλο αφήγημα δεν υπήρχε. Ωστόσο, ο μύθος της Αντιγόνης ως επιτομή της γυναικείας αντίστασης έρχεται σε αντίθεση με το αφήγημα του ηρωικού ανδρισμού και του ανδρικού ηρωισμού. Η Αντιγόνη δεν αντιπροσωπεύει μια τυφλή αγωνιστική στάση και προθυμία για χρήση βίας για χάρη της εξουσίας και της δύναμης, αλλά τον αγώνα για μια αξιοπρεπή στάση ζωής και κοσμοθεωρίας. Η αντίσταση της Αντιγόνης στη βία που βίωσε είναι εκδήλωση αντιβίας και πράξη αγάπης.
Στην παρούσα διπλωματική εργασία παρουσιάζεται η δράση και η ζωή των αντιστασιακών γυναικών στη Γερμανία και την Ελλάδα με βάση σχετικό γραπτό υλικό. Το βασικό υλικό που εξετάζεται και αναλύεται και συγκρίνεται εδώ είναι δύο μαρτυρίες: της Μαρίας Μπέικου: «Αφού με ρωτάτε, να θυμηθώ...» (2010), και της Ρόζμαρι Ράιχβαιν: «Τα χρόνια με τον Αδόλφο Ράιχβαιν διαμόρφωσαν τη ζωή μου». Ένα βιβλίο μνήμης, (1999) (Rosemarie Reichwein „Die Jahre mit Adolf Reichwein prägten mein Leben.“ Ein Buch der Erinnerung) καθώς και δύο λογοτεχνικά κείμενα, ιστορίες μυθοπλασίας με αυτοβιογραφικά χαρακτηριστικά: της Άλκης Ζέη: «Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα» (1987), και της Γκρέτε Βάιλ: «Η αδερφή μου Αντιγόνη» (1980) (Grete Weil „Meine Schwester Antigone“). Οι πραγματικές και φανταστικές Αντιγόνες που παρουσιάζονται εδώ ως προς το αρχέτυπο της Αντιγόνης, αντιπροσωπευτικές πολλών γυναικών της εποχής, αντιμετώπισαν διάφορες εκδοχές του Κρέοντα στη ζωή τους. Οι ζωές και οι πράξεις αυτών των γυναικών διασταυρώνονται σε διαφορετικές ίσως γεωγραφίες αλλά στον ίδιο ιστορικό χρόνο. Δεν γνωρίζονται όλες μεταξύ τους, αλλά τα κείμενά τους είναι μια αδιάκοπη συζήτηση μέσα στο χρόνο. Είναι αντιστεκόμενες και επιζώσες, ούτε θύματα ούτε μάρτυρες/ηρωίδες, που κουβαλούν την αλήθεια τους, τις αναμνήσεις και τις πληγές τους και προσπαθούν να τις επικοινωνήσουν.
(EL)
Die Frauen gegen den Krieg Hitlers und den Faschismus folgten ihrer Vorfahrin und dem ursprünglichen Instinkt zum Widerstand gegen Macht, Krieg und zur Fürsorge für die Toten und Lebenden. Was die damaligen Antigonen geleistet hatten, wurde später systematisch verschwiegen, unterschätzt oder von einem männlichen Heldenepos überdeckt. Es wurde nämlich nur von Helden, die ihre Pflicht für die Heimat geleistet haben, erzählt, und von Opfern, welche verfolgt und getötet wurden. Zwischen diesen zwei Polen gab es kein anderes Narrativ. Allerdings steht der Mythos der Antigone als Inbegriff weiblichen Widerstands dem Narrativ von heroischer Männlichkeit und männlichem Heldentum gegenüber. Antigone steht nicht für eine blinde Kampfhaltung und Gewaltbereitschaft um der Macht und der Stärke willen, sondern für eine würdevolle Lebenseinstellung und Weltanschauung. Antigones Widerstand gegen die erlebte Gewalt ist eine Manifestation von Gegengewalt und ein Akt der Liebe.
In dieser Diplomarbeit werden anhand vom schriftlichen Material die Aktion und das Leben von Widerstand leistenden Frauen in Deutschland und in Griechenland dargestellt. Das Material, welches hier untersucht und analysiert wird, sind zwei Zeugnisse: Marias Beikou „Da ihr mich fragt, lass mich daran erinnern...“ [Αφού με ρωτάτε, να θυμηθώ…] (2010), und Rosemaries Reichwein „Die Jahre mit Adolf Reichwein prägten mein Leben.“ Ein Buch der Erinnerung (1999), sowie zwei literarische Texte, Autofiktionserzählungen / Erzählungen mit autobiographischen Zügen: Alkis Zei „Die Verlobte Achilles“ [Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα] (1987), und Grete Weil „Meine Schwester Antigone“ (1980). Die realen und fiktiven Antigonen, die hier in Bezug auf den Antigone-Archetyp behandelt werden und repräsentativ für viele Frauen jener Epoche sind, waren in ihrem Leben mit verschiedenen Versionen von Kreon konfrontiert. Das Leben und Handeln dieser Frauen kreuzt sich in vielleicht unterschiedlichen Geographien, aber in derselben historischen Zeit. Sie kennen sich nicht alle, aber ihre Texte sind ein Gespräch durch die Zeit. Sie sind Widerstand Leistende und Überlebende, keine Opfer oder Märtyrerinnen / Heldinnen, welche ihre Wahrheit, ihre Erinnerungen und ihre Wunden tragen, und sie versuchen, sie zu kommunizieren.
(EN)
University of Athens
